علی‌اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی گفت: در برجام قول داده بودیم که بسیاری از کارها را تا 15 سال آینده انجام ندهیم؛ اما با خروج آمریکا از برجام، ما این فعالیت‌ها را مجدد آغاز کردیم.
در این خصوص با حسن بهشتی‌پور، پژوهشگر مسائل هسته‌ای و ارتباطات ایران و آمریکا به گفتگو نشستیم.
بنظر شما رئیس سازمان انرژی اتمی ایران درباره چه مراحل و فعالیت هایی صحبت می کند؟
در توافقی که شده بود برای هر موضوع مختلفی زمان بندی جداگانه در نظر گرفته شده بود. مثلا یکی از آن موضوعات، تحریم تسلیحاتی ایران بود که 5 سال بود و دوره آن هم تموم شد. موضوع دیگر که 8 سال است این بود که آژانس اعلام کند که وضعیت ایران سفید است، یعنی هیچ فعالیتی غیر اعلام نشده یا اعلام شده ای نداشته باشد که برخلاف اصل صلح آمیز بودن باشد.
مورد دیگر تولید روتری سانتریفیوژ بود، روتری یک بخشی از سانتریفیوژ است که این را برای ایران تا 15 سال ممنوع کرده بودند. اگر اشتباه نکنم بازدید از معادن گچی یا ساغند سنگ اورانیوم در ایران تا 25 سال ممنوع اعلام کرده بودند، یعنی ورودی و خروجی به این معادن کنترل می شود.
دقیقا اینکه آقای صالحی منظورشان کدام بخش از این تعهدات بوده است را نمی توانم بگویم ولی حدس می زنم که منظور ایشان غنی سازی بیش از 3.67 درصد بوده است یا اینکه تولید سانتریفیوژ نسل جدید بوده Ir4, Ir2 و Ir6 و حتی Ir8 و Ir9 بوده باشد که در برجام در حد تحقیق و توسعه بود. سانتریفیوژهای Ir2, Ir4 نه تنها تولید شدند بلکه در مدار هم قرار داده شدند. البته تمام این فعالیت ها زیر نظر آژانس است و صدرصد در راستای بهره برداری صلح آمیز از انرژی هسته ای است و آژانس هم نظارت و کنترل بر آن دارد و هیچ چیز خلافی هم نیست.
در هر صورت صنعت هسته ای ایران مسیری که قرار بود در 15 سال آینده طی شود را در دو سال نیم اخیر بعد از خروج آمریکا از برجام انجام داده است. خصوصا زمانی که ایران از اردیبهشت سال 1398 طی 5 مرحله تعهدات خودش را کاهش داد که شاید اشاره مستقیم به چنین تحولاتی است.