اسپوتنیک ـ کرونا در چند روز دوباره گذشته دوباره زنگ خطر را به صدا درآورده و عدم رعایت پروتکل‌های بهداشتی باعث شده که حتی وزیر بهداشت کشور نیز از سهل‌انگاری مسئولان و مردم با بازگشت کرونا گله‌مند باشد. کرونا علاوه بر اینکه بخش‌های اقتصادی و فرهنگی را نیز تحت تاثیر خود قرارداد فشار مضاعفی به شبکه بهداشت کشور تحمیل کرده تا جایی‌که شرایط کار سه شیفت در مراکز درمانی تشکیل شده تا با انبوه بیمارانی که اغلب در اثر بی‌احتیا‌طی شخصی و عدم رعایت پروتکل‌های بهداشتی دچار کرونا شدند خدمت درمانی ارائه دهد. در این بین ۱۰ استان در وضعیت قرمز قرار دارند و ۱۰ استان دیگر در حال عبور از شرایط هشدار هستند.
همراه با رشد آمارهای مرگومیر با رشد ابتلای کودکان به کرونا نیز مواجهه هستیم. کودکانی که به علت حضور در اجتماعات خارج از خانه به‌راحتی دچار کرونا شده‌اند. هرچند هنوز هم شمار مرگومیر در میان کودکان کمتر از بزرگسالان است؛ ولی با افزایش تعداد کودکان روی تخت بیمارستان‌ها مواجه هستیم. حتی آمارها نشان می‌دهد که کودکان کمتر از یک سال برخلاف تصور در گروه پرخطر ابتلا به کرونا هستند. از همین جهت با دکتر احمد شاه فرهت یکی از برجسته‌ترین فوق تخصص‌های اطفال و کودکان در آسیا مرکزی و آسیا نشستی ترتیب دادیم تا درباره کرونا و کودکان بیشتر بدانیم.
دکتر احمد شاه فرهت عضو هیئت علمی و معاون مرکز تحقیقات نوزادان دانشگاه علوم پزشکی مشهد از نوابغ روزگار از سرزمین افغانستان است که به‌جرات می‌توان گفت هر کودک مشهدی که دچار مشکلات حاد سلامتی شده، احتمالا برای درمان لحظاتی را در مطب وی گذرانده است.
اسپوتنیک: کرونا چقدر برای کودکان و نونهالان خطرناک است؟ خطر کرونا برای نوزادان (کمتر از یک سال)تا چه حدی است؟
کرونا در تمام سنین خطرناک است و آن چیزی که مشخص است این است که هرچه سن بیشتر شود شانس ابتلا بیشتر خواهد شد. همچنین شانس عوارض بیشتر خواهد شد. خب مسلماً کودکان، شیرخواران و حتی بچه‌هایی که تازه به دنیا آمده‌اند مبتلا به کرونا می‌شوند. کرونا بیشتر در بچه‌ای خطرناک است که دچار یک بیماری زمینه‌ای مثلا فرض کنید بیماری قلبی، سرطان یا مشکلات سیستم ایمنی باشد.
اسپوتنیک: در نوزادان آیا نشانه‌ها یا علائم خاصی دارد؟
در کودکان نیز علائم مشابه بالغین است. در کودکانی که ما الان می‌بینیم بیشتر به علت درد شکم، اسهال و استفراغ مراجعه می‌کنند. علایم تنفسی و درگیری سیستم تنفسی که در بالغین نیز می‌بینیم در اطفال هم دیده می‌شود. یک مورد دیگر که مخصوص کودکان هست مشکلات رگ‌ها و عروق است که مشابه سندرم کاوازاکی است. در سندرم کاوازاکی تمام رگ‌های بدن به‌علت نامشخصی درگیر می‌شود از جمله مغز، قلب و دستگاه گوارش که در کرونا نیز همچین مواردی را داریم. در موارد نادری ابتلای سیستم عصبی مغزی را هم خواهیم داشت.
اسپوتنیک: دکتر فرهت نظر شما درباره نوعی از کرونا که به صورت بیماری کاوازاکی کودکان را دچار التهاب عفونت می‌کند چیست؟
ابتلای کودکان به سندرم مشابه کاوازاکی مسلما بیماری خطرناکی است. مرگومیر در کودکان زیاد می‌باشد. تعداد بیمارانی که به صورت کاوازاکی تظاهر می‌کنند خوشبختانه کم است. بیشتر علایم در کودکان به شکل تب، درد شکم، اسهال و استفراغ و علائم تنفسی تظاهر می‌کنند.
اسپوتنیک: چه مواردی والدین را باید نسبت به خطر ابتلا به کرونا در کودک هشیار کند؟
والدینی کودکانی که در مناطق آلوده زندگی می‌کنند یا در مناطق قرمز که شانس ابتلا به کرونا بیشتر است باید هشیارتر باشند.
اسپوتنیک: والدین با دیدن چه علایمی باید به ابتلای کرونا شک کنند؟ آیا خودشان می‌توانند تشخیص دهند؟
والدین که با تب، درد شکم، اسهال و استفراغ، سرفه، اختلال هوشیاری یا بی‌حالی، کودکان مواجه می‌شوند حتما به پزشک مراجعه کنند تا با نظر پزشک متوجه شوند علت علایم چیست. ممکن است بچه یک سرماخوردگی معمولی داشته باشد، ممکن است کرونا باشد. تشخیص به‌عهده پزشک معالج کودکان خواهد بود.
اسپوتنیک: نحوه درمان و مراقبت از کرونا در کودکان چگونه است؟
البته کرونا که درمان اختصاصی متاسفانه ندارد، واکسن هم ندارد، می‌توانیم بگویم که در واقع تا الان یک بیماری بدون درمان است. والدین نیز می‌پرسند پس چرا مریضان را در بیمارستان بستری می‌کنیم. برای این بستری می کنیم که در مرحله کمکی از مرگومیر کودکان پیشگیری می‌کنیم. فرض کنید که یک بچه مشکل تنفسی داشته باشد ممکن است مشکل تنفسی خودش خوب بشود تا زمان خوب شدن دادن اکسیژن از مرگ بچه پیشگیری می‌کند یا یا بچه‌ای که با اسهال و استفراغ مراجعه می‌کند، ممکن است بیماری کرونا خودش خوب بشود، ولی در طی مدت چون بدن کم آب می‌شود ممکن است مشکل دیگری مثل نارسایی کلیوی یا مشکل دیگری به دنبال اسهال و استفراغ ایجاد شود. ما پزشکان این موارد را درمان می‌کنیم و در کاهش مرگومیر کودکان موثر است.
اسپوتنیک: آیا درمان کاوازاکی با کرونا متفاوت است؟
بیماری کاوازاکی درمانی به اسم ایمونوگلوبولین داره که با استفاده از آمپو‌ل‌های خاصی انجام می‌شود. در بیماریی که در کرونا مشابه کاوازاکی است هم از این ایمنوگلوبولین استفاده می‌شود ولی اثرات آن هنوز کاملا مشخص و تایید شده نیست
اسپوتنیک: کودکانی که هم زمان دچار کرونا و بیماری‌های همچون مخملک یا آبله مرغان می‌شوند دچار چه مشکلاتی می‌شوند؟
مشخص است که خودِ بیماری کرونا بیماری خطرناکی است و در واقع قابل درمان نیست. درمان‌های ما هم درمان‌های علامتی است که یک تعداد از بچه ها را خوشبختانه می‌توانیم از مرگ نجات دهیم. خب، مسلما اگر کودکی بیماری آبله مرغان بگیرد یا بیماری مخملک خطر بیشتر می‌شود. در بیماری آبله مرغان سیستم ایمنی هم مشکل پیدا می‌کند. همراه شدن آبله مرغان و مخملک همراه با کرونا که در واقع می شود دو تا بیماری شانس خطر بیشتری برای کودکان دارد که ان‌شاء‌الله کودکان این دو بیماری متفاوت را همزمان نگیرند.
اسپوتنیک: آیا روشی برای به تاخیر انداختن مخملک یا آبله مرغان است؟ آیا باید باز هم در این دوران طبق زمان‌بندی واکسن‌ها را برای نوزادان رعایت کرد یا به بعد بحران کرونا انتقال داد؟
واکسن‌های بچه را باید طبق معمول تزریق کنند چه در این زمانی که ما کرونا داریم و حتی برای نوزادانی که در مناطق پرخطر زندگی می کنند، مشکلی برای واکسن زدن نیست.
اما در مورد آبله مرغان، آبله مرغان واکسن دارد که در برخی کشورها از واکسن استفاده می‌کنند؛ ولی به دلخواه خود خانواده‌ها است. اکثر کشورها واکسن آبله مرغان را توصیه نمی‌کنند. خود خانواده‌ها می‌روند واکسن را می‌زنند. در مورد مخملک که اگر بچه زخم پوستی یا گلو درد داشته باشد باید حتما از آنتی‌بیوتیک به‌خصوص پنی سیلین استفاده کنند. آنتی بیوتیک می‌تواند از مخملک کودکان پیشگیری کند.
اسپوتنیک: آیا رژیم غذایی خاصی برای کودکان پیشنهاد می‌شود؟
در بیمارانی که کرونا می‌گیرند رژیم غذایی نقش خاصی ندارد. خب مسلما به بچه‌ای که کرونا می‌گیرد توصیه می‌شود حجم غذایی که به ایشان داده می‌شود کمتر و با فواصل نزدیک‌تر باشد و در عوض مقدار کالری و انرژی آن غذا بیشتر باشد.
اسپوتنیک: درباره مصرف مایعات چه پیشنهادی دارید؟
در مواردی که کودکان اسهال و استفراغ دارند خب جبران آب هم خیلی مهم است ضمن اینکه به تغذیه توجه می‌کنند باید به مایعات هم توجه کنند. ساده‌ترین راه این است که از پاکت‌های اوآراس استفاده کنند. هر پاکت را باید در یک لیتر آب جوشیده سرد شده حل کنند و هر نوبت که شکم بچه کار می‌کند یا استفراغ می‌کند تقریبا ۱۰ سی‌سی به ازای هر کیلو به کودکان باید بدهند. مثال فرض کنید که کودک ۱۰ کیلو وزن دارد بعد از هر نوبت اسهال حدود ۵۰ سی‌سی از اوآراس باید به‌وسیله لیوان یا قاشق به کودکان بدهیم.
اسپوتنیک: اگر اوآراس در دسترس نبود چه باید کرد؟
اگر جایی هست که او آراس وجود ندارد خب ما می‌توانیم از شکر و نمک همزمان در یک لیوان آب استفاده کنیم یا مواد دیگه‌ای که حاوی آب و سدیم و این موارد است استفاده کنیم. مثال فرض کنید استفاده از دوغ، ماست، چای کمرنگ، قهوه جوشیده و غذاهایی که آب بیشتر دارند مثل سوپ، آش، لعاب برنج هم می‌توانند استفاده کنند.
اسپوتنیک: بزرگسالان که با کودکان در ارتباط هستند چقدر باید به رعایت پروتکل‌های بهداشتی اهمیت بدهند؟
رعایت پروتکل‌های بهداشتی خیلی مهم است باید خانواده‌ها حتما توجه کنند. کسانی که کسب‌وکار دارند باید از پروتکل بهداشتی مشخص آن استفاده کنند. مثلا کسی که در هواپیما مسافرت می‌رود کسی که به مطب پزشک مراجعه می‌کند یا جای خاص دیگری.
عدم پروتکل‌های بهداشتی چقدر می‌تواند به کودکان صدمه بزند؟ آیا کودکان یا نوزادان هم باید ماسک بزنند؟
بله کودکان بالای دو سال بهتر است از ماسک استفاده کنند. کودکان زیر دوسال خیلی با احتیاط باید استفاده کنند برای اینکه خطر خفگی در آنها بیشتر است.