اسپوتنیک - محسن رشيد فرخی رئيس انجمن خرمای ایران و عضو هيات رئيسه اتاق بازرگانی، صنايع، معادن و كشاورزی استان كرمان گفت: دو همسایه جنوبی ایران یعنی عربستان سعودی و امارات در حال گسترش مزارع نخل خود هستند که این امر می تواند آنها را به رقیبان جدی در بازار بین المللی تبدیل کند و سهم خرمای ایران را تحت فشار قرار دهد.
رشيد فرخی گفت: در حال حاضر، برتری محصولات ما فقط ۵۰ تا ۱۰۰ هزار تن در سال از آنها فراتر رفته است.
این امر مستلزم اقدام فوری از طرف تولیدکنندگان و بازرگانان ایرانی است كه در این زمینه فعالیت می كنند تا روشهای بازاریابی ما و ارتقاء كیفیت خرمای ایرانی بهبود یابد. ایران دومین تولید کننده بزرگ خرما در جهان پس از مصر با تولید سالانه حدود 1.2 میلیون تن است.
محسن شهسواری، مدیرعامل شرکت بازرگانی آریا در کرمان (بم) در این خصوص به خبرنگار اسپوتنیک گفت:
بسیاری از موارد در صادرات ایران به بازارهای بین المللی و هدف دخیل است. یکی از مواردی که می توان به آن اشاره کرد، اینست که ما باید کشور هدف را مجاب کنیم که می توانیم رعایت کامل موارد بهداشتی را داشته باشیم و خرما تحت هیچ شرایطی به صورت غیر اصولی تولید و بسته بندی نمی شود.
اما بسته بندی های که ما داریم، در گذشته در حصیر و سپس در کارتن های 10 الی 15 کیلویی بسته بندی می شدند و همینطور به سمت مدرنیزه شده حرکت کردیم و در خال حاضر به بسته های 12 عددی رسیدیم. ما در حدود 30 سال از این کارتن ها و نوع بسته یندی استفاده می کنیم که یک بسته بندی سنتی است و به سلیقه و ذائقه مشتری نگاه نکردیم که برخی از عوامل از جمله حمایت نکردن دولت و به دنبال بازار هدف نرفتن در آن دخیل است.
باید در فروشگاه های بزرگ در بازارهای هدف و از طریق شبکه های اجتماعی، در مورد ذائقه و سلیقه مشتری نظر سنجی کرد و به سمتی حرکت کرد که توجه مشتریان را جلب کند. ما باید به سمت بسته بندی های کوچک برویم، حتی بسته بندی دانه ای. دقیقا همان کاری که بسیاری از کشورهای دنیا مثل امارات، عربستان، تونس، الجزایر و بسیاری دیگر از کشورهای خرما خیز انجام می دهند.
با توجه به شرایط فعلى و كرونا در مورد مواد غذایى كمى كار سخت شده و بهتر اين است كه شرايط بهداشت جهانى در مورد توليد وبسته بندى لحاظ شود، اما بى ارزشى پول ما نسبت به سایر كشورهاى همسايه و منطقه باعث شده كه همه اين بازارها طالب محصولات ايرانى باشند، بسته بودن مرزها و متاسفانه قانونهاى بدون كارشناسى در مورد صادرات و برگشت ارز از مشكلات عمده صادرات بحساب مى آيند و از طرفى نداشتن بسته بندى هاى به روز مشكل بعدى سد راه صادرات است. يكى از راههاى برون رفت از اين قضيه، روى آوردن به بسته بندى با ذائقه مصرف كننده در كشورهای هدف است كه از راهكارهايى مانند نظرسنجى مجازى و حضورى در فروشگاهها مي تواند گرفته شود و يكى از مهم ترين محورهاى ارائه خدمات محصول خرما در بازارهاى خارجى باشد، براى مثال مي توان شكل بسته بندى هاى سنتى را به گونه اى تغيير داد كه حتى براى خانواده هاى كم جمعيت و حتى قشر دانشجو هم از لحاظ شكل ظاهرى بسته بندى (چشم نواز بودن آن) و هم از لحاظ به صرفه بودن و اقتصادی بودن آن برنامه ريزى كرد كه سليقۀ مصرف كنندۀ واقعى نیز تامين شود.
خوشبختانه تحريم ها هيچ مشكلى براى صادرات ما ندارد و تنها كافيست ساخت ايران و نوشته هاى ايرانى از روى بسته بندى حذف شود و معمولا از كشورهاى همسايه به مقصد نهايى كه حتى ميتواند آمريكا باشد، صادر می شود و البته هزينه ها بيشتر مي شود و دليل آن نیز دو بار صادرات است، يک بار از ايران به كشورهاى همسايه و یک بار از كشور همسايه به مقصد نهايى.
مهندس گودرزی مدیرعامل و مالک گروه تولیدی بازرگانی کریستال نیز در این خصوص به خبرنگار اسپوتنیک گفت: از جنوب غرب تا جنوب شرق مزارع نخل خرمای ایران هستند و خرما کشت و برداشت می شود.
بازار هدف خرما بسته به نوع کالا تعیین و شناسایی می شود، در کل در سراسر جهان خرما مصرف و مورد استفاده قرار می گیرد و نمی توان گفت صرفا کشورهای مسلمان نشین از این میوه استفاده می کنند، بازارهای خوب و بزرگی در اروپا، چین، هندوستان، حوزه خلیج فارس وجود دارند که از مصرف کنندگان و خریداران بزرگ خرما محسوب می شوند؛ در راه صادرات خرما مشکلات زیادی دارد، مشکلاتی که به نوعی خود تولیدکنندگان،صادرکنندگان ایجاد کرده اند و دیگر مشکلات نیز مربوط به کشورهایی می شود که خرمای ایران را خریداری می کنند.
متاسفانه خود تولیدکنندگان و بازرگانان به دلیل عدم وجود حمایت لازم و کافی نمی توانند به صورت لازمه اقدام به صادر محصول با کیفیت خوب و مطلوب کنند، به طور مثال در زمینه بسته بندی، ما خود مشرف این موضوع هستیم که بسته بندی محصولات ایرانی ضعیف هست و در زمان برداشت محصول نیز از بسته بندی نامناسب و با کیفیت پایین استفاده می شود، عدم نگهداری محصول در سردخانه بلافاصله پس از برداشت نیز این محصول مهم ایران را از نظر کیفیت و بسته بندی به رده پایین تری سوق می دهد.
ایران این پتانسیل را دارد که حتی بتواند جایگاه واقعی خود را بالاتر و بهتر سازد ولی چنین مسائلی چون شرایط برداشت، نگهداری و بسته بندی خود باعث پایین تر رفتن سطح محصول خرما می شود.
مهمترین موردی که گفته شده فقط کیفیت است و در زمینه نقل و انتقالات مالی مشکل حادی نداریم. مشکل حتی در تکنولوژی نیست چون در حقیقت تکنولوژی خاص و پیچیده ای وجود ندارد فقط در قسمت هایی چون سورتینگ، بسته بندی، توزیع و نظارت در کنترل کیفیت تولید سازمان دهی شود.
در صورتی که انجمن خرمای ایران بتواند چنین اقدامات نظارتی بر تولیدکنندگان و صادرکنندگان انجام دهد می توان از سهم بازار ایران دفاع کرد.
ما امکان برگشت ارز به ایران را داریم و شرایط تحریم مقداری مشکلات برای ما پیش آورده است ولی به هر حال می توان تبادل مالی را از طرق مختلف انجام داد و به این صورت نیست که به دلیل تحریم های ما با دشواری جدی مواجه شده باشیم.
متاسفانه یکی از دلایل مشکلات صادرکنندگان ایرانی عدم وجود اتاق صنف خرما یا اتحادیه ای در کشور هدف است تا بتوان مطمئن تر و با زمینه آشنایی به قوانین و شرایط کشور خریدار اقدام به صادرات محصولات کرد.
مهران خزایی از وارد کنندگان خرمای ایران به روسیه نیز در این زمینه به خبرگزاری اسپوتنیک گفت: ایران بدون شک می تواند جایگاه خود در صادرات خرما را حفظ کرده و حتی ارتقاء دهد.
در ایران بالغ بر ۲۰۰ نوع واریته خرما وجود دارد که حداقل ۱۲ مورد از آنها به صورت انبوه تولید می شوند. طی ۲-۳ سال اخیر شاهد رشد ۱۰۰٪ تا ۱۵۰٪ قیمت خرما در ایران بودیم که ارتباط مستقیم با نرخ ارز در کشور دارد، افزایش قیمت خرما در ایران ضربه به صادرات وارد نکرد اما رشد صادراتی این محصول رو متوقف کرد. بزرگترین وارد کننده خرما ایران همچنان کشور هند و سپس روسیه و اوکراین، کشورهای حوزه cis و کانادا و اروپا هستند.
لیدر صادرات خرما به روسیه ، کشور ایران است و بعد تونس و الجزایر . اسرائیل و عربستان سعودی هم خرماهای نسبتا گرانتری را عرضه می کنند که پایین ترین میزان عرضه را در بازار روسیه دارند.
سهم بالای صادرات خرمای ایران به روسیه فقط به علت قیمت پایینتر ارقامی از خرماهای ایرانی است که اغلب مورد مصرف کارخانجات نوشیدنی، کیک و شیرینی پزی و ... می شود، مثل خرمای استعمران و کبکاب .
دیگر ارقام خرما که به صورت خشک و یا تازه از محبوبیت عمومی در روسیه برخوردارند که به ترتیب تولید کشورهای تونس، الجزایر، اسرائیل و عربستان صعودی هستند و کیفیت بالاتری را از نظر سورتینگ بسته بندی دارا هستند.
وی همچنین به سه راهکار برای حفظ موقعیت صادراتی خرمای ایران به روسیه اشاره کرد. کنترل قیمت در بازار ایران، به منظور حفظ سود صادراتی و ارز آوری تجار. تغییر و به روز شدن بسته بندی خرمای ایرانی جهت ورود به مارکت و ایجاد بازار برای انواع خرمای ایرانی کمتر شناخته شده در روسیه با هدف رقابت با خرماهای مشابه از کشورهای عربستان و اسرائیل که این امر به کمک تجار ایرانی در روسیه امکان پذیر است.