ایران و آمریکا؛ کدام یک کوتاه می آید؟

اسپوتنیک - سوم ژانویه، به دستور دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریكا، سردار سلیمانی و افراد همراه او به ضرب موشک های شلیک شده از پهپاد، در ناحیه فرودگاه بغداد ترور شدند.   

تفسیرگر اسپوتنیک می افزاید: سپهبد قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی ویژه قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نزدیک به ولی فقیه، آیت الله خامنه ای بود. وی از نظر نفوذ سیاسی و نظامی در ایران و خاورمیانه رهبر   معظم  و رئیس جمهور،  مقام سوم یا چهارم در سلسله مراتب ایران داشت. جای تعجبی نیست که یک زمان برای سردار سلیمانی پست رئیس جمهور ایران پیشگویی شده بود.

در طول سالهای مدید، توانایی ایران در منطقه بر سه ستون قرار گرفته است: سپاه ، موشک و سردار سلیمانی. همانطور که خبرنگاران می نوشتند،  ژنرال سلیمانی یک سرباز، دیپلمات و سیاستمدار بود.

قاسیم سلیمانی به طرز ماهرانه ای سیاست های ایران را در عراق، لبنان ، سوریه و یمن و در سایر کشورها پیاده کرده و به طور پنهانی با رهبران و سیاستمداران ارشد کشورهای مختلف دیدار و گفتگو کرد.

ژنرال سلیمانی با استفاده زبردست از تاکتیک و استراتژی جنگ ترکیبی عملیات پنهانی در خاورمیانه انجام داده و در درجه اول به چهره و منافع ایالات متحده آسیب می رساند.  

   ترامپ رئیس جمهور آمریکا با اعلام سپاه بعنوان سازمان تروریستی در آوریل 2019، ژنرال سلیمانی را به عنوان تروریست شماره یک ایرانی معرفی کرد. بدون شک ترور قاسم سلیمانی ضرر بزرگی برای رهبری نظامی- سیاسی ایران است. این، همانطور که رسانه ها تاکید می کنند، یک ضربه راهبردی به جمهوری اسلامی ایران است.

خاور میانه - بشکه باروت

در عین حال، این ضربه استراتژیک آقای ترامپ به سیستم متوازن   شکننده موجود در خاور میانه است. این سیستم خواه ناخواه در شرایط مشکل رویارویی ایران و آمریکا تکوین شده است که بسیاری از کشورهای خاورمیانه را به مدار خود کشانده است. جوزف بایدن معاون سابق رئیس جمهور ایالات متحده، گفت: رئیس جمهور ترامپ دینامیت را در یک بشکه باروت قرار داده است. خاورمیانه در حقیقت به یک بشکه باروت تبدیل شده است.

ایران و ایالات متحده طی دو سال گذشته بطور مداوم این بشکه را پر از باروت خشک کرده اند.

رویارویی ایران و آمریکا پس از خارج شدن آمریکا از توافق هسته‌ای در سال 2018 ماه به ماه افزایش می یافت. این امر به ویژه پس از انصراف ایالات متحده در مه 2019 از معافیت های نفتی به هشت کشور، که به  صادرات نفت ایرانی ضربه بیشتری وارد کرد، نمایان شد.

تصادفی نیست که پس از چند روز، جنگ نفتکش ها در خلیج فارس آغاز شد. افراد ناشناس به چهار نفتکش حمله کردند: دو متعلق به عربستان سعودی، یکی نروژی و دیگری متعلق به امارات. اندکی بعد - دو تانکر دیگر - ژاپنی و نروژی مورد حمله قرار گرفتند. همه حملات بدون غرق کردن کشتی ها، بدون ریختن نفت، بدون تلفات انسانی بود. مخالفان ایران، تهران و سپاه را به خاطر این اقدامات مقصر دانسته اند. اما هیچ مدرک مستقیمی در اثبات این کار وجود نداشت. سپس جنگ نفتکش ها این جریان آهسته آهسته به نوعی تصرف کشتی ها تبدیل شد. حمله به تانکرها و تصرف کشتی ها در منطقه خلیج فارس بهم پیوند داشته و یک "جنگ نفتکشهای" کلاسیک است که به وضوح و به طور قانع کننده توانایی ایران را در مسدود کردن تنگه هرمز نشان می دهد.

در سال 2019، ایران قدرت و قابلیت های نه تنها در آب بلکه در هوا را نشان داد. در تاریخ 20 ژوئن ، سپاه، هواپیمای بدون سرنشین شناسایی استراتژیک آمریکایی گلوبال هاوک RQ-4 را شلیک کرد و اعلام نمود که آن پهپاد قلمروی هوایی این کشور را نقض کرده است. در همان روز، رئیس جمهور ترامپ حمله موشکی به ایران را علیه اهدافی مانند ایستگاه های رادار و دسته های موشکی تصویب کرد. به گفته یک مقام ارشد دولت آمریكا، این عملیات در مرحله ابتدایی لغو شده بود. به گفته این مقام، هواپیماها در هوا بودند و کشتی ها در مواضع جنگی بودند اما وقتی مشخص شد که ترامپ دستور را لغو کرده، هیچ موشکی شلیک نشد. اوضاع در آستانه جنگ قرار گرفت.

در تاریخ 14 سپتامبر، تأسیسات نفتی بزرگی در عربستان سعودی در نواحی منابع بقیق و خریص و همچنین پالایشگاه های نفتی واقع در شرق کشور متعلق به شرکت دولتی نفتی سعودی آرامکو مورد حمله قرار گرفت. حوثی های طرفدار ایران در یمن مسئولیت این حمله را برعهده گرفتند. با این حال، مهم نیست که چه کسی دکمه را فشار داده است، در هر صورت، سپاه در پشت سر آن قرار داشت.

 آمریکا - ایران: اوج گیری تنش ها

تشدید نوبتی تنش در ماه دسامبر رخ داد، هنگامی که گروه های شیعه طرفدار ایران به پایگاه نظامی آمریکایی در شهر کرکوک عراق شلیک کردند. در آنجا، یک مترجم شهروند آمریکایی ایرانی تبار کشته شد. درجواب آمریکا با ضربات موشکی چند پایگاه شیعه را منهدم کرد. شیعیان منزجر عراق به سفارت آمریکا در بغداد هجوم بردند. ترامپ سپهبد قاسم سلیمانی را به همه حملات ضدآمریکایی در عراق متهم كرد و دستور ترور وی را صادر نمود. ترور ژنرال سلیمانی اوج تنش میان آمریکا و ایران شد. جهان منتظر پاسخ ایران بود. ایرانی ها به سادگی نمی توانستند جواب ندهند.

به هر حال، در حکومت ایران و در آمریکا ، تعداد قابل توجهی از هواداران ادامه جنگ ترکیبی "تا پیروزی" وجود داشتند. با این حال، سیاستمداران دارای عقل سلیم به این نتیجه رسیدند که باید از سرحد  پرتگاه جنگ ترکیبی عقب نشینی شود چون در غیر این صورت جنگ واقعی رخ خواهد داد. و آنها به توافق تن دادند. به گزارش وال استریت ژورنال، دو طرف فقط چند ساعت پس از ترور سپهبد سلیمانی برای کاهش تنش اوضاع ، مذاکرات پنهانی در سفارت سوئیس در تهران انجام دادند. به این خاطر ایران بدون عواقب جدی به دو پایگاه آمریکایی در عراق حمله کرد. ایران در سازمان ملل اعلام كرد كه تمام اقدامات آن متناسب با ترور سپهبد قاسم سلیمانی است و آنها به پایان رسیدند. ترامپ به نوبه خود، از "اقدام قاطع" خودداری كرد، خود را محدود به اعمال تحریم های جدید علیه ایران كرد و در عین حال برای مذاكرات مستقیم با ایران بدون پیش شرط ابرازآمادگی نمود.

اما چند ساعت پس از حمله ایران به پایگاههای آمریکایی در عراق، در حومه تهران، پدافند هوایی سپاه پاسداران هواپیمای غیرنظامی بویینگ    متعلق به خطوط هوایی اوکراین را ساقط کرد. 176 نفر از شهروندان شش کشور کشته شدند. ایران گناه را پذیرفت. حسن روحانی رئیس جمهور ایران، ضمن ابراز تسلیت خود به مردم اوکراین و خانواده های قربانیان، اعتراف کرد که این فاجعه به دلیل اقدامات نادرست نظامیان ایرانی اتفاق افتاده است. روحانی قول داد که همه کسانی که در انهدام هواپیمای خطوط هوایی اوکراین نقش داشتند، محاکمه خواهند شد.

بعد چه؟

اول از همه، باید تأکید کرد که اختلافات بین ایالات متحده و ایران، پس از خارج شدن آمریکا از توافق هسته ای، رفع و ناپدید نشده اند. بنابراین   رویارویی و جنگ ترکیبی با درجات مختلفی از شدت بین ایران و آمریکا ادامه خواهد یافت. اما منتظر بودن جنگ بزرگ تمام عیار بین ایران و آمریکا محال است.

شکی نیست که فشار ایالات متحده افزایش خواهد یافت. به گفته مورگان اورتاگوس سخنگوی وزارت امور خارجه آمریكا، دولت آمریكا قصد دارد فشارها را بر ایران از طریق انزوا اقتصادی و دیپلماتیک این كشور ادامه دهد. به گفته واشنگتن ، تحریم ها مؤثر هستند.

مایک پومپئو وزیر امور خارجه آمریكا، گفت: تحریم های اعمال شده توسط دولت ترامپ علیه ایران منجر به از بین رفتن 80 ٪ درآمد این كشور شد. علاوه بر این، تهران نمی تواند تقریباً 90٪ از ذخایر ارزی را بدست آورد. به گفته وی، اگر این کشور سیاست خود را تغییر ندهد، ایالات متحده همچنان به اعمال تحریم علیه ایران ادامه خواهد داد.

و بلافاصله پس از حمله محدود به پایگاه های آمریکایی در عراق، رئیس جمهور ترامپ از اعمال تحریم های جدید علیه ایران خبر داد.

با وجود این، هنوز هم ، به احتمال زیاد ، در آینده ای نزدیک ، نکته اصلی برای ترامپ این است که تهران را وادار کند که پشت میز مذاکره در مورد برنامه هسته ای ایران جا گرفته تا کل دامنه مشکلات و مسایل موجود بین دو کشور بررسی شود.

از این نظر، در حال حاضر قضیه توافق هسته ای از یک طرف، مایه اختلاف نظر است و از سوی دیگر - نقطه شروع گفتگوی آمریکا و ایران میباشد.