اسپوتنیک — در روز نخست همایش سالانه روزنامه‌نگاران جهان که از پنجم تا دهم فروردین ماه (۲۵ تا ۳۰ مارچ ۲۰۱۹) در کره جنوبی برگزار می‌شود،علیرضا بهرامی، روزنامه نگار ایرانی در جمع بیش از ۶۰ روزنامه‌نگار از کشورهای مختلف پنج قاره جهان محدودیت‌های بین‌المللی ایجاد شده به فرمان دونالد ترامپ، رئیس جمهور ایالات متحده را یک تهدید بزرگ برای رسانه‌های ایران دانست.
وی با بیان اینکه تحریم‌های آمریکا علیه ایران که با ادعای کمک به آزادی مردم ایران اعمال می‌شود در عمل حیات ناشران و مطبوعات مستقل و لیبرال ایران را با تهدید مواجه کرده است، اظهار داشت: به‌عنوان یک روزنامه‌نگار، به انتخاب مردم ایالات متحده و نیز حاکمیت کشورشان احترام می‌گذارم اما در عین حال می‌خواهم همکارانم در سراسر جهان و نیز مردم و دولت ایالات متحده بدانند که نتیجه سیاست‌های ترامپ علیه ایران این است که رسانه‌های مستقل و لیبرال ما در حال تعطیل شدن هستند.
اما اینکه تحریم‌های اقتصادی آمریکا علیه ایران چگونه می‌توانند بر مطبوعات این کشور تاثیر‌گذار باشند و آیا تمامی مطبوعات ایران تحت تاثیر این تحریم‌ها قرار دارند یا خیر و خارج از همه این مباحث آیا در دنیای امروز که مردم کشش بیشتری به سمت دریافت سریع اطلاعات و فضای مجازی نسبت به رسانه‌های چاپی دارند، مطبوعات ایران نمی‌توانند بستر فعالیت خود را به فضای مجازی منتقل نمایند؟
برای یافتن پاسخ این پرسش‌ها تصمیم گرفتیم تا با خانم عفیفه عابدی — پژوهشگر و کارشناس ارشد روابط بین الملل مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام ایران و سردبیر سرویس بین الملل روزنامه «اعتماد» همکلام شویم که شرح این گفتگو را در ذیل به محضرتان تقدیم می‌کنیم.
اسپوتنیک: آیا تحریم‌های اقتصادی آمریکا علیه ایران واقعا بر روی مطبوعات این کشور تاثیر گذار هستند؟ مکانیزم این تاثیرگذاری به چه صورت است؟
تحریم‌ها مسلما بر روی مطبوعات تاثیر‌گذار هستند؛ برآورد من بر طبق اخباری که از رسانه‌ها دریافت کرده‌ام اینست که شرایط اقتصادی مطبوعات خوب نبوده و در سال جدید احتمالا تعدیل نیرو خواهند داشت و احتمالا برخی از آنها نیز تعطیل شوند.
این تحریم‌ها از سویی بر روی قیمت کاغذ، هزینه‌های جانبی مانند چاپ و انتشار و از سوی دیگر بر روی قدرت خرید مردم تاثیر گذاشته است و همه اینها در مجموع تاثیر‌گذار بر توانایی اقتصادی رسانه‌ها هستند.
در بازه بلند مدت نیز این موضوع بر روی قدرت حرفه‌ای خبررسانی و روزنامه‌نگاری در ایران تاثیر‌گذار بوده است زیرا این تحریم‌ها که در 4 دهه اخیر علیه ایران حاکم بوده است باعث شده است که تعداد روزنامه‌نگاران حرفه‌ای در کشور کاهش یابد زیرا که این حرفه برای آنها درآمد‌زایی کافی ندارد و برای تامین معاش به سراغ کارهای متنوع دیگری می‌روند که این امر منجر به آن می‌شود که خبرنگار تمرکز کافی بر روی حرفه خود نداشته باشند و برخی از آنها نیز پس از مدت کوتاهی کار حرفه‌ای خود را می‌کنند. بدین ترتیب است که در یک سیکل خبرنگاران جوان جذب می‌شوند و پس از مدتی کار را رها کرده و این مسئله منجر به این می‌شود که خبرنگاری حرفه‌ای در ایران شکل نگیرد و این موضوع بر روی مسائل اقتصادی، سیاسی و اجتماعی موثر است زیرا که اطلاع رسانی در موضوعات و محورهای مختلف کم شده و در نتیجه آن از آگاهی مردم و پاسخگویی مسئولین نیز کاسته می‌شود.
اسپوتنیک: چه روزنامه‌هایی در ایران از این تحریم‌ها مصون هستند؟
روزنامه‌هایی که از طرف دولت و یا نهادهای مختلف حمایت می‌شوند از این تحریم‌ها آسیب کمتری می‌بینند ولی در کل این آسیب عمومی است. در این مسئله بیشتر روزنامه‌های مربوط به جناح اصلاحات در معرض آسیب قرار دارند.
اسپوتنیک: با توجه به اینکه سرمایه‌گذاری اکثر رسانه‌های جهان در بخش فضای مجازی است، آیا رسانه‌های مستقل ایرانی نمی‌توانند ادامه حیات خود را در بستر اینترنت جستجو کنند؟
در فضای مجازی نیز باید بخشی از منابع بصورت مستقل تامین شود و بخشی از هزینه‌ها نیز از طریق تبلیغات تامین می‌شود که شرایط تحریم حتی بر روی بخش تبلیغات نیز تاثیر‌گذار بوده است و از تعداد اسپانسر‌های تبلیغاتی نیز بر اثر تحریم‌ها کاسته شده است.
اسپوتنیک: و در آخر نظرتان را در مورد نماینده ایران در همایش سالانه روزنامه‌نگاران جهان 2019 و نحوه انتخاب ایشان میفرمایید؟
در مورد نحوه و سیستم انتخاب نماینده ایران اطلاعی ندارم ولی متاسفانه همانطور که عرض کردم روزنامه‌نگاری حرفه‌ای در ایران به قدری آسیب دیده است که عدم شفافیت در کارهای رسانه‌ای و حتی رقابت ناسالم بین روزنامه‌نگاران همگی ناشی از همین آسیب‌دیدگی است.