تقریبا تمامی ذخایر ارزی کشورهای جهان طبق همین واحد پولی شکل گرفته است. اما با توجه به اوضاع کنونی آیا می توان گفت که دلار آمریکا آرام آرام به پایان ریاست خود در مبادلات جهانی نزدیک می شود؟
در این بین بسیاری از کارشناسان و تحلیل گران اقتصادی بر این عقیده اند که دلار آمریکا و یوآن چین به زودی به منظور توسعه نقش آفرینی و تثبیت خود در بازارهای مالی بین المللی ، ممکن است درگیر یک نبرد شدید شوند.
چین در طول دوسال گذشته نفوذ واحد پولی خود را در سطح جهانی و به خصوص با شرکای تجاری خود افزایش داده است. این کشور با عقد پیمان های پولی جدید یعنی استفاده از ارزهای ملی در تجارت بین دو کشور توسط بانک های مرکزی ، نفوذ یوآن را بیشتر می کند.
انتظارها بر این است که جایگزینی یوآن چین در مبادلات جهانی ، ۱۰ سال بعد تحقق یابد اما شواهد گویای آن است که چین بسیار سریعتر از آنچه انتظار می رود در این مسیر حرکت می کند. این کشور همزمان با پیشرفت خود، اقتصاد های در حال رشد و کشورهای آسیایی را نشانه گرفته است.
ایران نیز از این امر بی نصیب نمانده است. چندی پیش یکی از نمایندگان مجلس با اشاره به این موضوع که در گذشته نیز معاملاتی با ارزیوآن با چین انجام می شد گفت: پیش از این تلاش شده بود که در معاملات بین المللی از ارز جایگزین استفاده شود ، به نظر می رسد که انجام معامله با یوآن نیز در همین راستا صورت گرفته است.
رئیس بانک مرکزی نیز اخیرا اعلام کرد: با توجه به حجم همکاری های تجاری دو کشور و با به کارگیری مکانیزم پرداخت مناسب مانند استفاده از ارزهای محلی می توان نسبت به انجام مبادلات مالی اقدام کرده و در این خصوص چالش جدی نخواهیم داشت.
در هفته های اخیر سایت رسمی بانک مرکزی در جدول اصلی خود دلار آمریکا را حذف کرده و یوآن چین را جایگزین آن کرده است. به نظر می رسد که این اولین گام در مسیر خروج کامل از استفاده دلار در تجارت است.
آیا می توان گمان کرد که دلار به طور کامل از داد و ستدهای ایران خارج شود؟
آیا این بدان معناست که یوآن ممکن است به اولویت ارز تجاری برای ایران تبدیل شود؟
آقای مهدی خ. کارشناس امور بانکی و اقتصادی از یکی از بانک های معتبر ایران در گفتگو با خبرگزاری اسپوتنیک، در این خصوص این طور توضیح دادند:
به اذعان سیاستمداران هر دو کشور ایران و آمریکا، دو کشور وارد یک جنگ اقتصادی شده اند. وقتی از جنگ صحبت می کنیم به این معنی است که هر دو طرف از تمامی ظرفیت هایشان برای پیروزی در این جنگ بهره خواهند برد. بنابراین در صورت حذف دلار از سایت رسمی بانک مرکزی و جایگزینی دلار با ارز دیگر، یک واکنش حداقلی و شِکلی به تحریم های اعمال شده از سوی آمریکا است.
اما بحث مهمتر آنست که ایران قطعا تمایلی به استفاده از ارز دشمن درجه یک خود در حوزه اقتصادی و سیاسی ندارد و تلاش خواهد نمود که در مبادلات خود تا حد ممکن از دلار دور شود. از طرف دیگر چین به عنوان شریک استراتژیک ایران بویژه در سالهای اخیر جایگاه خود را دارد. براساس گزارش اداره اطلاعات انرژی آمریکا از کل تولید نفت ایران در سال 2017 که برابر با 777 میلیون بشکه است، بزرگترین مشتری نفت خام ایران در سال ۲۰۱۷، چین بوده و به طور کلی ایران ۲۴ درصد از نفت خود را به این کشور صادر کرده است. حال که آمریکا در تحریم های خود عملا فروش نفت را هدفگذاری کرده است، حفظ مهمترین مشتری نفت ایران یعنی چین، کلیدی خواهد بود.
نباید وابستگی نظام ارزی ایران و حتی کل دنیا را به دلار انکار نمود. در حال حاضر اکثریت قراردادهای بین المللی ایران و صندوق توسعه ملی بر اساس دلار است و جایگزین کردن دلار با هر ارز دیگری از جمله یوان دشوار و زمانبر است. لذا هر چند ایران تمایل دارد که دلار از اولویت مبادلات خارج نماید اما این تغییر مستلزم اصلاحات بسیاری در قرار داد های بین المللی و نیز متقاعد نمودن طرف های خارجی است.