گزارش و تحلیل

کتاب‌خوان «نبشت»، پلی برای گذشتن از سانسور

پلیکیشن «نبشت»، کتابخوانی به زبان فارسی است که کتاب‌های نویسندگان افغانستان و ایران را به صورت چاپی و آنلاین نشر می‌کند. این برنامه دسترسی مخاطبان فارسی‌زبان به کتاب را آسان تر ساخته و کتاب‌های نویسندگان این کشورها که به زبان‌های خارجی می‌نویسند به صورت همزمان با چاپ نسخه خارجی، ترجمه و نشر می‌کند.
Sputnik

کارگزاران این مجموعه می ‌گویند که نبشت یک نشریه بی‌طرف است که به فرد، سازمان و یا کشور خاصی تعلق ندارد. بدین معنا که به‌ جز اصول حوزه کاری «نبشت»، هیچ عامل دیگری در انتشار یا عدم انتشار یک نوشته نقش ندارد.
عزیز حکیمی، مدیر انتشارات «نبشت» در مورد ایده ایجاد این اپلیکیشن در گفتگوی ویژه با خبرگزاری اسپوتنیک گفت:
«در مورد انتشارات «نبشت» باید بگویم که اپلیکشن ما فقط برای انتشار کتاب نیست. نبشت در آغاز یک مجله بود که به نشر ادبیات و اثار داستانی می‌پرداخت و در کل می‌توانم بگویم که یک مجلۀ ادبی بود، زمانی که در افغانستان و ایران در کل به زبان فارسی نشریۀ اختصاصی برای آثار ادبی موجود نبود».

حکیمی افزود که چون خود در رشته ادبیات تخصص دارد، علاقمند بود تا یک سایت ادبی را برای دوستداران ادبیات داستانی ایجاد کند و روی همین منظور بود که در ماه مارچ 2013 کار راه‌اندازی این سایت را آغاز کرد که مورد استقبال شمار زیادی از خوانندگان داستان‌ها و نویسندگان از ایران و افغانستان قرار گرفت و آن‌ها در تولید محتوای سایت، فعالانه شرکت کردند. سرانجام کار به جایی رسید که «نبشت» به عنوان یکی از ده مجلۀ برتر فارسی‌زبان دنیا جای گرفت.

عزیز حکیمی، داستان‌نویس و مدیر انتشارات نبشت

به گفته آقای حکیمی، پس از گذشت چهار سال، سال گذشته تصمیم گرفته شد تا کار شان را گسترش دهند و بنا بر علاقمندی که وجود داشت به نشر و ترجمه کتاب نیز بپردازند. اما یک مشکل بزرگ فراراه آنها قرار داشت:
«ما خارج از افغانستان، در اروپا فعالیت داریم و اگر کتابی چاپ می‌شد ارسال آن به افغانستان با مشکلات زیادی روبرو بود. همین بود که تصمیم گرفته شد کتاب‌ها «دیجیتال» شود».
به گفته بنیان‌گذار این سایت، یک سال طول کشید تا آنان موفق شدند کتاب‌خوان «نبشت» را ایجاد کنند و اکنون آن‌ها موفق شده اند که کتاب‌های فارسی را با استانداردهای معین بین‌المللی به کتاب الکترونیک تبدیل کنند، تا خواننده‌ها بتوانند در هر جای دنیا از آن استفاده کنند.
ر مورد استقبال «نبشت» از سوی خوانندگان و نویسندگان، مدیر این انتشارات می‌گوید:

«این ایده تا به‌حال از سوی مردم مورد استقبال گسترده قرار گرفته و هم خوانندگان و هم نویسندگان، ما را تشویق کرده اند.متاسفانه ما قادر نیستیم تا تبلیغات کافی جهت اطلاع رسانی به مردم انجام دهیم و بیشترین تبلیغات در رسانه‌های مجازی صورت می‌گیرد. اما بیشترین کاربران افغان به شمول کسانی که دسترسی کمتر به کتاب‌های فارسی دارند تا اکنون از انتشارات «نبشت» اطلاعی ندارند شاید دلیلش این است که رسانه‌های داخل افغانستان فعالیت «نبشت» را کمتر جدی گرفته اند و خبررسانی فرهنگی در مقایسه با خبررسانی سیاسی و نظامی، کمتر مورد توجۀ آنان قرار می گیرد».


فعالیت غیرانتفاعی و فرهنگی
آقای حکیمی در مورد فعالیت چنین گفت: «کار ما غیرانتفاعی است و ما انتظاربدست آوردن منفعت را از فعالیت خود نداریم و بیشتر کار ما فرهنگی است. ولی نسخه‌های کاغذی کتاب‌های منتشر شده نیز موجود است که از طریق سایت های دیگر بین المللی مانند «آمازون» به فروش می‌رسد».
با توجه به مسأله سانسور و محدویت‌هایی که در ایران وجود دارد، در مورد استفادۀ کاربران فارسی زبان و استقبال از «نبشت» در ایران، آقای حکیمی بیان داشت:


«کتابخوان نبشت درایران بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد و حتا بیشترین کاربران آن ایرانی استند. زیرا در مقایسه با افغانستان در ایران مشکل سانسور بیشتر است. برعکس دسترسی به کتاب در افغانستان بیشتر است. از سوی دیگر فارسی‌زبان‌های ایران فرصت و توانایی بیشتری برای کتاب خواندن دارند. لذا بیشترین بازدید کنندگان مجله و کتابخوان «نبشت» از ایران استند و بیشترین کتاب ها نیز در ایران دانلود می‌شود».

به گفته آقای حکیمی، سال 2015 کتابی از یک نویسنده اسرائیلی منتشر شد که در جهان و به ویژه در ایران مورد بحث بود و واکنش‌های مقامات را برانگیخته بود و این محدودیت‌ها باعث شد که تقریبا 16 هزار نفر آنرا دانلود کنند. اما این وضعیت با نویسندگان و ناشران افغانستان بهتر است:

«موجودیت ناشران زیاد افغان باعث شده که برعکس بیشترین تولید ما از افغانستان باشد و نویسندگانی هستند که علاقمندی کار با ما را دارند. ما تا کنون 63 عنوان کتاب از نویسندگان افغانستان را چاپ و منتشر کرده‌ایم. در ایران مشکل این است که نویسنده نمی‌تواند کتابی را با «نبشت» منتشر کند. در همین هفته ما متوجه شدیم که اپلیکیشن و سایت نبشت فلتر شده و کاربران ایرانی بدون استفاده از «وی‌پی‌ان» نمی توانند از نشرات ما استفاده کنند».
حکیمی می‌افزاید که این انتشارات کتاب‌های ناشران به زبان‌های خارجی را به زبان فارسی نشر می‌کند:
«ما در زبان فارسی چون افغانستان و ایران به معاهده برن نپیوسته ملزم به رعایت کاپی‌رایت نیستیم. ولی این رعایت این مقررات برای ما خوب است و به همین دلیل است که همه کتاب‌های نشر نبشت با مجوز و قرارداد رسمی با نویسنده‌ها منتشر می‌شود. بخصوص نویسنده‌های خارجی مثل سلمان رشدی و اتگار کرت و دیگران. ما همه کتابها را به رایگان منتشر می‌کنیم ولی با توافق خود نویسنده (مثلا سلمان‌ رشدی) نسخه الکترونیک آن را به خواننده‌های ساکن ایران وافغانستان رایگان می‌دهیم. ولی نسخه کاغذی آن از وبسایت نبشت و آمازون فروش می‌رود».
به گفته آقای حکیمی، این امر کمک می‌کند تا حق امتیاز نویسنده حفظ شود و این یک فرصت خوب برای معرفی نویسندگان جوان نیز است. به این ترتیب با نشر غیر قانونی کتاب نیز مبارزه می‌شود.
وی انتشارات «نبشت» را پلی میان نویسندگان و خوانندگان ایران و افغانستان می‌داند:


«اکنون خوانند گان ایرانی شروع به خواندن کتاب‌های نویسندگان افغان نموده اند، آن‌ها برای ما می‌نویسند و ابراز سپاسگزاری می‌کنند و در واقع ما یک پل ارتباطی میان خوانندگان و نویسندگان فارسی زبان استیم. ما تا اکنون سه کتاب به عنوان منتخبی از نویسندگان جوان افغانستان و ایران منتشر کردیم که تا اکنون هیچ اثری از آنها منتشر نشده بود. شعار نبشت «بهترین سانسور، تصمیم برای نخواندن است» یک دولت یا یک مقام نمی‌تواند حق افراد برای خواندن را سلب کند».


این جمله خلاصه‌شدۀ یک جملۀ طولانی و یک نقل قول معروف است که به گفتۀ مدیر انتشارات «نبشت» در یک جملۀ کوتاه خلاصه شده است. وی می گوید:
«دلیل این است که ما به سانسور باور نداریم. مسألۀ سانسور حقوق انسانی افراد برای دانستن را سلب می کند و ما هرگز اجازۀ سانسور را نمی دهیم. اما در همین حال ما مجبور استیم که حق خواننده را نیز حفظ کنیم. ما نمی‌توانیم خواننده را مجبور به خواندن و یا نخواندن کتاب کنیم».
عزیز حکیمی در پایان گفت:


«بخش مهمی از کار ناشر این است که بتواند ارزش ادبی یک کار را ارزیابی کند و برای آن بازار بیابد. از نظر من، کتاب خوب هر طور که شده جایگاه خود را پیدا می‌کند. در هر صورت ما در نشر نبشت، از کار همه‌ی نویسند‌گان فارسی زبان در افغانستان و ایران و تاجیکستان استقبال می‌کنیم و کتاب و نویسنده‌اش هر دو برای ما ارجمند و عزیزند».

 

بحث و گفتگو