خبرگزاری اسوتنیک — پس از خروج ایالات متحده از برجام در ۸ می ۲۰۱۸ (۱۸ اردیبهشت۱۳۹۷)، مقامات این کشور اعلام نمودند که دولت آمریکا قصد دارد از تمام کشورها بخواهد که تا ماه نوامبر ۲۰۱۸ واردات نفت خود از ایران را به صفر برسانند و کشورهایی که از قطع واردات نفت از ایران امتناع ورزند، از سوی آمریکا مورد تحریم قرار خواهند گرفت. همچنین مقامات آمریکایی اعلام نمودند که ایالات متحده با گفت‌وگو با کشورهای صادر کننده عمده نفت و از جمله کشورهای حوزه خاورمیانه از عدم لطمه عرضه نفت در بازار های جهانی اطمینان حاصل خواهد نمود.
در همین راستا یک هیئت آمریکایی به رهبری مارشال بیلینگزلی، معاون وزیر خزانه‌داری آمریکا در ارتباط با تأمین مالی تروریسم روز جمعه، 20 جولای برای مذاکرات رسمی با دولت ترکیه با محوریت تحریم ها علیه تهران وارد آنکارا شد.
به دنبال این دیدار آقای بیلینگزلی مذاکرات با ترکیه را مثبت ارزیابی کرد و گفت طرفین هیچ خصومتی با یکدیگر نداشتند.از سوی دیگر وزارت امور خارجه ترکیه بعد از دیدار با هیئت آمریکایی، متشکل از مقامات وزارتخانه‌های خزانه داری و خارجه،طی بیانیه ای اعلام نمود: ایران همسایۀ مهمی برای ترکیه است و آنکارا همچنان تحریمها را زیر نظر دارد.
همچنین رضا حكان تكين، سفیر ترکیه در تهران می گوید که کشورش تحریم های یک جانبه آمریکا علیه ایران را به عنوان اقدامات غیرقانونی و ناموفق محسوب می کند، و آنکارا همکاری خود را با تهران ادامه می دهد. وی همچنین تاکید کرد که موضع ترکیه در مورد تحریم های آمریکا کاملا واضح است: با وجود تحریم های ایالات متحده، آنکارا با مردم ایران باقی خواهد ماند.
گفتنی است ترکیه در حوزه انرژی به واردات وابسته است و ایران یکی از منابع اصلی تأمین انرژی آن کشور است.پیش از این،نهاد دیدبان انرژی ترکیه اعلام کرده بود که در طول چهارماه اول سال جاری میلادی، ترکیه بیش از سه میلیون تن نفت خام از ایران وارد کرده که برابر با ۵۵ درصد کل نیازهای نفتی این کشور است. با این حال واردات نفت ترکیه از ایران طی ماه های اخیر کاهش داشته داشته است. پالایشگاه توپراش، بزرگترین وارد کننده نفت ترکیه٬ از ماه می (اردیبهشت‌ماه) و به دنبال خروج آمریکا از برجام٬ واردات نفت از ایران را کاهش داده است. توپراش در چهارماه اول سال ۲۰۱۸ روزانه به طور میانگین حدود ۱۸۷ هزار بشکه نفت از ایران وارد کرده است.در حالی که در ماه‌های می و ژوئن واردات نفت این پالایشگاه از ایران حدود ۵۷ هزار بشکه کاهش یافته و به حدود ۱۳۰ هزار بشکه در روز رسیده است.
گفتنی است در جریان تحریم‌های پیشین، هر زمان که ترکیه مجبور به کاهش واردات نفت از ایران شده بود٬ نفت عراق را جایگزین کرده بود. تحلیل‌گران معتقدند که ترکیه این‌بار نیز برای جبران کمبود خود به عراق روی بیاورد.
آیا ترکیه مانند گذشته در تحریم ها کنار همسایه خود خواهد ایستاد؟ و یا تحت فشار ایالات متحده مجبور به تغییر موضع در برابر ایران خواهد شد؟عضویت فعال در ناتو تاثیری در موضع گیری آینده ترکیه خواهد داشت؟ به منظور تحلیل دقیقتر این موضوع اسپوتنیک با آقای احمد هاشمی، کارشناس امور بین الملل و کارمند پیشین وزارت خارجه ایران و دانشجوی کارشناسی ارشد مطالعات دفاعی و استراتژیک در دانشگاه دولتی میسوری به بحث و گفتگو نشسته است.
اسپوتنیک: آیا ترکیه در موضع خود در برابر تحریم ها علیه ایران باقی خواهد ماند؟ و چه فاکتور هایی در تصمیم گیری دولت ترکیه در قبال ایران تاثیر گذار هستند؟
به نظر بنده، ترکیه یک سیاست کج دار و مریض در قبال ایران در پیش خواهد گرفت، بدین دلیل که ترکیه از زمان تاسیس جمهوری ترکیه توسط آتاتورک در 1923 ، یک سیاست نگاه به غرب را در پیش گرفته است و این سیاست همواره ثابت بوده است.علی رغم تغییرات زیادی که در دولت اردوغان شاهد بوده ایم که یک رویکرد به شرق و کشورهای عربی-اسلامی دارد، این نگاه به غرب همچنان باقی مانده است و ما این مسئله را در حجم تجارت ترکیه با اتحادیه اروپا و در همراهی ترکیه با نهاد ها و سازمان های اروپایی مانند ناتو می بینیم.
بنابراین رویکرد غربگرایانه، راهبرد اصلی ترکیه باقی خواهد ماند. هرچند فاکتور هایی از قبیل تنش با آمریکا بعد از تلاش برای کودتا در ترکیه در سال 2015 و اختلافات اساسی با اروپا در زمینه حقوق اقلیت ها،حقوق بشر و موارد دیگر و از سوی دیگر همگرایی با روسیه و نزدیک شدن مواضع دو کشور ایران و ترکیه در خصوص ترکیه،می تواند این کشور را بیش از پیش به سیاست کج دار و مریض در قبال ایران سوق دهد. اما همگی این موارد بستگی به فاکتورهای اشاره شده یعنی سمت و سوی تنش ترکیه با آمریکا در مسائل مختلف مانند بازگرداندن آقای گولن،روحانی ناراضی،مسئله کرد ها در سوریه و همچنین همگرایی با روسیه و ایران در سوریه دارد.اما در پایان مایلم تاکید کنم که ترکیه هیچ گاه به خاطر ایران رودرروی جهان غرب قرار نخواهد گرفت و منافع اساسی تر خود را در خطر نخواهد گذاشت بلکه بیشتر از ایران به عنوان برگ برنده ای در مذاکرات استفاده خواهد کرد.
اسپوتنیک: عضویت فعال در ناتو تاثیری در موضع گیری آینده ترکیه خواهد داشت؟
مطمئنا عضویت فعال ترکیه در ناتو در موضع گیری ها و سیاست خارجی این کشور تاثیر اساسی دارد و مانند مانعی برای گسترش روابط نظامی،امنیتی و اطلاعاتی میان ترکیه و دیگر کشورها مانند ایران و روسیه که ناتو این روابط را با آن ها نمی پسندد.ترکیه خود را ملزم می داند تا بیش از حد از چارچوب منافع کشورهای غربی و ایالات متحده عبور نکند،به طور مثال ما شاهد بودیم که با وجود اوج گیری اختلافات سیاسی بین ترکیه،اتحادیه اروپا و آمریکا، این کشور همچنان پایبند به پیمان های نظامی،امنیتی و اقتصادی خود با این کشورها بوده است.بعنوان مثال ترکیه همچنان پایبند به توافقات خود با اروپا در زمینه مهاجرین سوریه ای است حتی با وجود عدم برآورده شدن خواسته ترک ها از کشورهای اروپایی در زمینه دیدار از کشورهای اروپایی بدون ویزا،ترکیه همچنان به نقش و سهم خودش در برابر مهاجرین وفادار است.
اسپوتنیک: ترکیه در صورت کاهش و یا توقف خرید نفت از ایران، نفت مورد نیاز خود را از کدام کشور تامین خواهد نمود؟ آیا مانند گذشته عراق جایگزین ایران خواهد شد؟
مطمئنا روسیه، جمهوری آذربایجان و کردستان عراق سه منبع اصلی تامین منبع انرژی ترکیه بوده و خواهند بود. در حال حاضر روابط بین روسیه و ترکیه در سطح عالی است و حتی مسیر های انتقال انرژی جدیدی از طریق ترکیه به اروپا مطرح است. روابط با کردها پس از آنکه بحث رفراندوم استقلال کردستان آنطور که باب میل کردستان عراق بود پیش نرفت، روبه بهبود است و به آرامی به سطح قبل از رفراندوم میرسد.از سوی دیگر ترکیه شریک اول اقتصادی کردستان عراق به شمار می آید و با توجه به نیاز متقابل دو کشور و به ویژه نیاز کردستان عراق به واردات محصولات صنعتی از ترکیه مطمئنا تاثیر در واردات هرچه بیشتر نفت از کردستان عراق و احتمالا از مناطق دیگر عراق به خصوص مناطق جنوبی عراق خواهد داشت.