آنچه امروزه همه کارشناسان بین المللی بر آن متفق القول هستند این می باشد که جهان پس از شروع عملیات ویژه روسیه در اوکراین با جهان بعد از آن بسیار متفاوت خواهد بود.
اختلافات ایران و عربستان سعودی اختلافاتی دیرینه است که چندین دهه است پا برجا می باشد، دو کشور بارها با هم قطع رابطه کردند ودوباره رابطه برقرار نمودند، وقطع رابطه اخیر فیما بین دو کشور که از سال 2016 قطع می باشد را شاید بتوان طولانی ترین دوره قطع روابط معاصر فی ما بین دو کشور دانست، چند سالی هم هست برخی کشورهای منطقه تلاش دارند دو کشور را به هم نزدیک کنند ولی همه تلاش ها بی نتیجه بوده و بسیاری حتی بیم آن را داشتند که دو کشور به سمت جنگ بروند.
به یکباره دو کشور با میانجیگری چین تصمیم گرفتند روابط خود را ازسر بگیرند.
چینی که تا چند صباح پیش تلاش می کرد از همه اختلافات سیاسی بین المللی دوری کند و محور سیاست خود را بر مبنای سیاست اقتصادی ترسیم کرده بود.
به یکباره وارد گود شد و دو کشور را با هم آشتی داد.
البته نباید توقع های بیش از حد از بابت این تصمیم دو کشور داشت ولی تقریبا همه کارشناسان هم متفق القول هستند که این تصمیم بیشتر انعطاف نشان دادن از طرف عربستان سعودی بود تا از طرف ایران و سعودی ها هم به یکباره تصمیم گرفتند که این ابزار فشار غرب بر علیه شان را بردارند و طرف غربی را خلع سلاح کنند.
به نظر می آید این تصمیم چندین دلیل داشت که مهم ترین آنها به این شرح است:
واهمه از بروز یک جنگ بزرگ که اسرائیل به دنبال آن بوده و می خواست کشورهای عرب را در این میان قربانی کند.
بحث شرایط درونی عربستان سعودی که نیاز به آن دارد تا فضای ملتهب منطقه ای را کاهش دهد، مسئله ای که قطعا ایران هم خواهان آن بوده است.
خسته شدن همه از بابت اختلافات فی ما بین ایران و عربستان و جنگ ها و بحران هایی که این اختلافات در منطقه ایجاد کرده و امید همه به ایجاد صلح و آرامش در منطقه را افزایش داده است.
اختلافات فی ما بین عربستان سعودی و ایالات متحده که برخی تصور می کنند مرتبط با هیات حاکمه فعلی آمریکا است در حالی که اختلافات بسیار عمیق تر بوده و به درون هیات حاکمه آمریکا رسیده است.
در این راستا شاهزاده محمد بن سلمان علاوه بر اینکه در دوره انتقالی، در صورتی که اتفاقی برای پدرش رخ دهد، نیاز به آرامش در منطقه دارد، وی نیاز به حمایت آمریکا از او برای رسیدن به قدرت دارد.
نباید فراموش کرد که هنوز درون عربستان سعودی ساختارهای امنیتی و نظامی و اقتصادی این کشور تحت کنترل آمریکایی ها و غربی ها است و در صورتی که اتفاقی برای شاه بیافتد شاهزاده محمد بن سلمان با حدود 7000 شاهزاده مدعی وهمچنین دو عمو که طبق سنت های عربستان هنوز حق شاه شدن را دارند مواجه است و ممکن است به دلیل اختلافاتی که فی ما بین او و هیئت حاکمه آمریکا است به یکباره هیئت حاکمه آمریکا پشت او را خالی کند و پشت شاهزاده دیگری قرار بگیرد.
در این راستا شاهزاده محمد بن سلمان قطعا نیاز دارد که این پیام را به آمریکایی ها بدهد که اگر از او حمایت نکنند به طرف دیگر می رود و همچنین با برقراری رابطه با چین و البته روسیه به نوعی موازنه در معادلات داخلی کشور خود ایجاد کند.
البته نمی توان گفت که این چرخش بی خطر هم نمی باشد اما شاهزاده محمد بن سلمان به جسارت در انجام اقدامات متهورانه معروف است.
شرایط به وجود آمده بر علیه روسیه پس از شروع عملیات ویژه در اوکراین مخصوصا مصادره و یا توقیف اموال و دارایی های دولت و مردم روسیه توسط غربی ها موجبات آن را فراهم کرده که چینی ها احساس کنند ممکن است همین اتفاق در آینده برای آنها نیز رخ دهد، مخصوصا که آنها در محاصره پایگاه های آمریکایی هم هستند.
به این دلیل چینی ها هم نیاز دارند تا مسیر غربی خود را باز کنند تا از سایه پایگاه های آمریکایی خارج شوند و مطمئن ترین راه برای چینی ها ایران است، اما برای اینکه این مسیر از ایران باز شود کارهای دیگری هم باید انجام شود.
تا زمانی که منطقه غرب آسیا شاهد تنش است امنیت مسیر غربی برای چین میسر نمی باشد، به این دلیل باید برای اینکه این مسیر تامین گردد ایران و عربستان را آشتی دهد و شرایطی ایجاد کند تا منافع اقتصادی این دو با هم گره بخورد تا حد اقل به دلیل منافع اقتصادی هم که شده با هم درگیر نشوند.
به همین دلیل هم هست که می بینیم همین که توافق در پکن امضا شد سعودی ها زمزمه سرمایه گذاری های اقتصادی در ایران را شروع کردند.
از سوی دیگر این مصالحه نباید محصور به ایران و عربستان باشد و باید به کل منطقه غرب آسیا و حتی شمال آفریقا هم کشیده شود تا کل مسیر امن باشد.
به همین دلیل هم هست که بسیاری باور دارند همین که مصالحه میان ایران و عربستان سعودی پا بگیرد احتمال اینکه مشکلات برخی کشورهای منطقه مثل عراق و سوریه و لبنان و یمن حل شود وجود خواهد داشت.
همچنین با توجه به اینکه بنا بر این است که چین در این منطقه سرمایه گذاری کند به احتمال خیلی زیاد برخی کشورهای دیگر که تا به حال روابط شکرآبی با ایران داشتند مانند مصر و اردن و... هم به این مصالحه بپیوندند.
به این ترتیب می توان گفت آن صحبتی که مدتی پیش شاهزاده محمد بن سلمان درباره اینکه خاورمیانه قرار است جایگاه خود را از اروپا پس بگیرد ممکن است محقق گردد.
تحقق این امر هم فقط در شرایطی امکان پذیر است که همه اختلافات فی ما بین را کنار بگذارند و با هم تعامل کنند.
حال برخی ممکن است سوال کنند ماجرا چه ربطی به عملیات ویژه روسیه در اوکراین دارد که در ابتدای مقاله مطرح کردم.
ماجرا کاملا به دوره ما بعد این عملیات مرتبط است.
در صورتی که اتفاقات ما بعد شروع این عملیات نبود شاید چین و بسیاری از کشورهای عربی ضرورتی نمی دیدند که چنین کاری کنند.
همچنین چین امروزه الگوی جدیدی را در تعاملات بین المللی مطرح کرده و نشان داده ایالات متحده که تا چند صباح پیش تک ابر قدرت جهان بود هیچ چالش جهانی را بدون جنگ و خونریزی حل و فصل نکرده در حالی که جایگزین های دیگری برای ایالات متحده هستند که می توانند چالش های جهانی را بدون جنگ و خونریزی حل و فصل کنند.
در واقع زمانی که بحث امضای برجام مطرح شد بسیاری از سیاستمداران جهان امیدوار بودند که اجرای برجام موجب آن شود تا الگوی جدیدی در جهان پیش گرفته شود که بر اساس آن جهانیان اختلافات فی ما بین را از طریق مذاکره و گفتگو حل و فصل کنند، اما خروج ایالات متحده از برجام و خودداری غربی ها از اجرای تعهدات خود موجب آن شد که جهان متوجه شود ساختار سیاسی موجود جهان که بر اساس قلدری آمریکا بنا شده غیر قابل قبول است و باید تغییر کند و اولین قدم در تغییر این ساختار سیاسی بین المللی را روسیه با اجرای عملیات ویژه خود برداشت و امروزه چین و ایران و دیگر کشورهای جهان در حال ادامه مسیر برای ایجاد ساختار جدید جهانی هستند.
کشورهایی که تا چند صباح پیش دوستان و متحدان ایالات متحده به حساب می آمدند با مشاهده تلاش آمریکا برای جنگیدن با روسیه تا آخرین سرباز اوکراینی و به حساب اروپایی ها متوجه شده اند که همراهی با آمریکا به جز هزینه برای آنها سودی نخواهد داشت و کم کم ممکن است نوبت آنها نیز برسد و به همین دلیل هم هست که می بینیم اکثرا در حال پیوستن به نظم جدید جهانی می باشند.
طبق باور محافل سیاسی مسئله مصالحه ایران و عربستان سعودی احتمالا به زودی به دیگر کشورهای منطقه سرایت خواهد کرد و با توجه به اینکه چین درنظر دارد همه را وارد همکاری اقتصادی کند احتمال آن می رود که این بار هم ایران و هم دیگر کشورهای عرب متخاصم با ایران تصمیم داشته باشند صفحه جدیدی در همکاری با هم را باز کنند و شاید این بار چون منافع اقتصادی همه به هم پیوند می خورد احتمال با ثبات تر و شمولی تر بودن این مصالحه بیشتر باشد.
حال یک بار دیگر به نقشه جهان نگاه کنید، تبلیغات رسانه ای غرب را نادیده بگیرید، ببینید تعداد کشورهایی که پس از شروع عملیات ویژه روسیه جسارت کرده اند به این سمت بیایند چگونه در حال رشد می باشد و تعداد کشورهایی که هنوز زیر بار سیاست های قلدرمابانه آمریکا قرار دارند و جسارت جدایی را ندارند چگونه درحال کاهش می باشند تا متوجه شوید جهان به چه سمت و سویی دارد می رود.
نظم جدید جهانی در حال شکل گرفتن است.
