گزارش و تحلیل

طولانی ترین راه آهن میراث جهانی در ایران

CC BY-SA 3.0 / Rahiane sHOMAL / A cargo train in service with I.R.Iran Railways moves between Arak in Markazi province and Dorud in Lorestan province.طولانی ترین راه آهن میراث جهانی در ایران
طولانی ترین راه آهن میراث جهانی در ایران - اسپوتنیک ایران  , 1920, 06.08.2021
اشتراک
هفته گذشته دو میراث فرهنگی و طبیعی ایران، منطقه هورامان یا اورامانات و راه آهن شمال به جنوب در یونسکو به ثبت جهانی رسید.

آقای دکتر مصطفی پورعلی، مدیرکل دفتر ثبت آثار، حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی در پاسخ خبرنگار اسپوتنیک در تهران گفت:

ثبت جهانی هورامان/ اورامانات از دو استان کردستان و کرمانشاه بسیار با اهمیت است. به نظرم بخش مهم این موضوع، ابتدا علاقه مندی زاید الوصفی است که مردم این دو منطقه برای ثبت جهانی این دو اثر نشان می دهند. بهترین تجلی آن هم در زمان حضور ارزیاب ایکوموس بود که واقعا ارزیاب از این همه علاقه مندی جوامع محلی ابراز خوشحالی کرد و گفته بود که مردم منطقه با قلبشون از من پذیرایی کردند.

برای تهیه این پرونده حدود 5 سال فعالیت شده است، پایگاه میراث فرهنگی اورامانات، دفتر تدوین ثبت جهانی و به ویژه آقای دکتر طالبیان معاون میراث فرهنگی کشور که واقعا زحمات این پرونده های ثبت جهانی طی دو دهه گذشته با ایشان بوده است باید مورد تقدیر ویژه قرار گیرند. جهت استحضار شما عرض می کنم ایشان برای پی گیری پرونده های ثبت جهانی عازم پاریس مقر یونسکو شدند و بدلیل ابتلا به کرونا چند هفته ای در بیمارستان های آنجا بستری شدند.

شرکت های روس آماده مشارکت در پروژه کریدور راه آهن شمال-جنوب در ایران هستند  - اسپوتنیک ایران  , 1920, 04.06.2021
شرکت های روس آماده مشارکت در پروژه کریدور راه آهن شمال-جنوب در ایران هستند

عرصه منظر فرهنگی هورامان/ اورامانات در حدود  ۱۰۶ هزار هکتار عرصه و ۳۰۳ هزار هکتار حریم دارد و تلاش شده است تمامی زیستگاه های تاریخی موجود در این منظر که در حدود 100 روستا می شوند در پهنه قرار بگیرند. البته تعدادی از این روستاها به صورت الگویی و خلاصه در پرونده ثبت جهانی تشریح شده است.

بخش اصلی منظر فرهنگی هورامان/ اورامانات شامل دره های ژاوه رود، اورامان تخت، لهون می گردد.

وی در خصوص معیارهای ثبت جهانی این اثر افزود:

در حوزه میراث فرهنگی 6 معیار معمولا باید برای ثبت در نظر گرفته شود و هر اثری به فراخور ویژگی های آن اثر در یک یا دو یا سه معیار معرفی می شود و استدلال می شود و در نهایت اگر مورد تایید کارشناسی در مقیاس جهانی قرار بگیرد با آن بررسی های تطبیقی که انجام می شود ارزش های برجسته آن اثر احراز می گردد.

اورامان از منظر یونسکو در دو معیار 3 و 5 ارزش های آن مورد تایید قرار گرفته است.

معیار 3 معیاری که گواهی می دهد یک اثر نمونه بی همتا یا استثنایی از یک سنت فرهنگی زنده یا از بین رفته باشد. 

 اورامانات یک سنت فرهنگی بی نظیر را شهادت می دهد. در بیانیه ایکوموس هم این نکته لحاظ شده این که چگونه مردم هورامی در این سرزمین از دیرباز زندگی می کردند، چگونه خانه می ساختند چگونه دامداری می کردند. مثلا فرهنگ نیمه عشایری و روستایی ـ یعنی در واقع از یک طرف یک فرهنگی یکجا نشینی حاکم است که در همین روستاها شما می بینید و از طرف دیگر ترکیب می شود با یک فرهنگ  ویژه کوچ، یعنی ساکنین این روستا کوچ می کنند و به مناطق بالادست می روند، این سنت سنت خاصی است که در دنیا از این بابت ترکیب یکجا نشینی و کوچ نشینی کم نظیر است. در واقع خود ساکنین کوچ می کنند.

محمد جواد ظریف - اسپوتنیک ایران  , 1920, 26.05.2021
تهران امیدوار گشایش خط راه آهن با ارمنستان است

 این ارزش در این معیار احراز شده است.

معیار دیگری که اورامان به واسطه آن ثبت جهانی اش تایید شده است معیار 5 است.

معیار 5 به این اشاره می کند که اثر نمونه برجسته‌ای از تعامل بین انسان و محیط زیست یا نماینده یک فرهنگ باشد.

میدانید منطقه استقراری اورامانات منطقه ای است که بلحاظ اقلیمی منطقه سخت و بدلیل ارتفاع قابل توجه آن در زمره اقلیم های سرد قرار می گیرد. اینکه پهنه ای به میزان تقریبی 100 هزار هکتار در این اقلیم مهیا بشود برای سکونت و زندگی اهمیت دارد، در واقع از تعامل انسان هورامی و محیط طبیعی پیرامون آن چنین ارزشی خلق شده است که ما آن را منظر فرهنگی خطاب می کنیم.

 کمبود خاک حاصلخیز در این منطقه که بیشتر صخره ای است. این که چگونه باغداری کنند، یعنی زمین و طبیعت را مناسب کنند برای کشاورزی اهمیت دارد.

باغسازی تراس مانند که خاک حاصلخیز را میاورند و زمین های مناسب زراعی خلق می کنند ارزش های برجسته ای در این منطقه است

آقای دکتر مصطفی پورعلی میراث فرهنگی ناملموس منطقه اورامانات را بسیار حائز اهمیت دانسته و بیان کرد:

این را هم بد نیست خدمتتان توصیح بدهم، دسته بندی منظر فرهنگی در ادبیات میراث جهانی، یعنی اینکه وقتی اثری از بسترهای مصنوع و انسان ساخت که حاصل فرهنگ و البته موجب تعالی فرهنگ می شود ترکیب شوند با بسترهای طبیعی و مناظر طبیعی به نحوی که نتوان این دو بخش را از هم جدا نمود اصطلاحا، منظر فرهنگی یا  Cultural landscape  تعریف می شود. میمند و بم مثلا دو منظر فرهنگی ثبت شده ایران است.

در پایان هم باید این را خدمتتان توضیح بدهم بحث میراث فرهنگی ناملموس این منظر بسیار حائز اهمیت است، مراسمی مثل پیرشالیار و رسوم های خاص این مناطق همه قابل توجه هستند و نقش مهمی در ثبت جهانی اورامانات داشته اند.

راه‌ آهن ایران ثبت جهانی شد - اسپوتنیک ایران  , 1920, 25.07.2021
راه‌ آهن ایران ثبت جهانی شد

مدیرکل دفتر ثبت آثار، حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی، راه آهن سراسری ایران را از مسیر های ریلی بسیار مهمی ارزیابی کرد که در ایران بیشتر موسوم به راه آهن شمال ـ جنوب است و اظهار داشت:

این راه آهن بندر شمالی ترکمن ایران از دریای کاسپین را به بندر امام خمینی در خلیج فارس متصل می کند و از محدوده 8 استان گذر می نماید؛ استان های خوزستان، لرستان، مرکزی، قم، تهران، سمنان، مازندران و گلستان 8 استانی هستند که در هریک، بخشی از راه آهن شمال جنوب در آنجا قرار دارد. این راه آهن با توجه به اینکه در اقلیم های مختلف سرزمینی ایران از جنوب تا شمال حرکت می نماید مناظر بسیار زیبایی را در چشم انداز مسافران قرار می دهد.

راه آهن سراسری هم از منظر تاسیسات معماری حائز اهمیت است و هم از منظر تاسیسات ریلی و تونل سازی و پل سازی در مقیاس جهانی حائز اهمیت است. بهرحال راه آهن شمال ـ جنوب ایران به لحاظ هم افزایی دانش بین المللی و تجربه و خواست ملی ایران در ساخت راه آهن به مثابه مهمترین عنصر تحولات عصر صنعتی بسیار دارای اهمیت است.

وی در ادامه افزود:

در دنیا تاکنون 4 راه آهن ثبت جهانی شده است نظیر راه آهن کوهستانی هندوستان که در مجموع کمتر از 200 کیلومتر طول مسیر آن است. خط دیگر، خطوط راه آهن آلبولا و برنینا در سوئیس و ایتالیا است که به صورت مشترک میان این دو کشور ثبت جهانی شده است و در مجموع حدود 130 کیلومتر طول مسیر آن است. این راه آهن بسیار به لحاظ توریستی مورد توجه قرار دارد چون در ارتفاعات آلپ و مناظر آن حرکت می کند. راه آهن دیگر راه آهن سمرینگ اتریش است که طول مسیر آن حدود 60 کیلومتر است.

 راه آهن ایران پنجمین راه آهن دنیا است که در فهرست میراث جهانی قرار گرفته است که به طور قابل توجهی طول مسیر آن بیشتر از آثار ثبت شده پیشین است و در حدود 1400 کیلومتر طول مسیر آن است. مناظر بی نظیری را گذر می کند و بی شک می تواند در توسعه گردشگری کشور نقش مهم و بنیادی ایفا نماید.

 روحانی: راه آهن خواف-هرات پیوند دوملت ایران و افغانستان را مستحکم‌ تر می کند + ویدئو - اسپوتنیک ایران  , 1920, 10.12.2020
روحانی: راه آهن خواف-هرات پیوند دوملت ایران و افغانستان را مستحکم‌ تر می کند + ویدئو

در مورد دیگر ارزش های برجسته راه آهن ایران باید به نقش آن در تحولات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی منطقه اشاره بشود فارغ از مسایل سیاسی، به لحاظ تاریخی بهرحال راه آهن ایران بسیار مهم بوده است. جالب است بدانید نماینده روسیه در کمیته میراث جهانی به نقش مهم راه آهن ایران در جنگ جهانی دوم اشاره کرد یا نماینده چین به جایگاه این راه آهن در تدوام جاده ابریشم و ادویه و این نشان می دهد که کشورهای همسایه و منطقه ما تحت تاثیر اهمیت تاریخی این راه آهن بوده اند.

آقای دکتر مصطفی پور علی در ادامه بیان کرد:

ساختمان هایی نظیر ایستگاه راه آهن تهران در زمره اثار شاخص معماری معاصر ایران در حوزه میراث صنعتی هستند. ساخت تونل های این مسیر به لحاظ مهندسی در دوره ساختشان قابل توجه هستند یا پل ها نظیر پل سیاه اهواز، پل ورسک و ..

البته می دانید که ایده های ساخت این راه آهن از دوره قاجار مطرح بوده، و در دوره بعد در مجلس شورای ملی به تصویب رسید و با خواست ملت و بهره گیری از دانش بین المللی به مرحله اجرا رسید. در دوره قاجار راه آهن تهران شهر ری فعالیت می کرده است و در ایران موسوم به ماشین دودی بوده است. در اواخر قاجار هم راه آهن رشت پیربازار فعالیت می کرده است و در نهایت با توجه به تجارب پیشین و خواست عمومی ای که مطرح بوده است بهر حال اجرای راه آهن شمال جنوب نهایی و محقق شده است.

 مدیرکل دفتر ثبت آثار، حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی تاکید کرد که آثار فهرست میراث جهانی در شرایط جنگی محدوده امن محسوب می‌شوند و اظهار داشت:

رسانه‌ها از حمله سایبری به شرکت راه آهن ایران خبر دادند - اسپوتنیک ایران  , 1920, 09.07.2021
رسانه‌ها از حمله سایبری به شرکت راه آهن ایران خبر دادند

یک نکته بسیار مهم دیگر در خصوص ثبت راه آهن ایران که شاید کمتر بدان توجه می شود حمایت از اثار جهانی ذیل کنوانسیون 1954 لاهه است که با هدف حمایت از اموال فرهنگی در زمان تخاصمات مسلحانه تدوین شده است. اثری که در فهرست میراث جهانی قرار می گیرد با تفسیری حقوقی که از این کنوانسیون می شود در صورت بروز تخاصمات مسلحانه مناطق امن محسوب می گردند و تعرض به این محدوده ها در زمره جنایات جنگی است و این به لحاظ امنیت ملی ما به نظرم بسیار حائز اهمیت است. این موضوع برای همه اثار جهانی ما صادق است و خیلی خوب است که بدان توجه کنیم.  

راه آهن ایران از منظر میعارهای 2 و 4  واجد ارزش ثبت جهانی تشخیص داده شده است. معیار 2: نشان دهنده تبادل ارزش‌های بشری در یک بازه زمانی در یک منطقه فرهنگی از لحاظ پیشرفت در معماری یا فناوری، برنامه‌ریزی شهری یا طراحی چشم‌انداز باشد. و معیار 4: نمونه‌ای برجسته در معماری یا تکنولوژی که مرحله  مهمی از تاریخ بشر را نشان دهد. راه آهن ایران از این بابت واقعا اثر قابل توجهی محسوب می گردد.

راه آهن ایران به طول 1400 کیلومتر است و مساحت عرصه این اثر جهانی 5784 هکتار و حریم آن نیز به میزان  32755 هکتار می باشد.

نوار خبری
0
loader
بحث و گفتگو
Заголовок открываемого материала