چطور در مناطق زلزله خیز ایمنی ساختمانها را می توان افزایش داد؟

CC BY-SA 4.0 / Tasnim News Agency / زلزله ی آذربایجان
زلزله ی آذربایجان - اسپوتنیک ایران  , 1920, 22.07.2021
اشتراک
بر اساس داده‌¬های مستند سازمان زمین‌¬شناسی ایالات متحده طی هفت ماه نخست سال 2021 بیش از 8605 زمین‌¬لرزه با بزرگی بیشتر از 4 ریشتر در سطح کره¬‌ی زمین به وقوع پیوسته است. وقوع زلزله به عنوان یکی از بلایای طبیعی با میزان خسارات بالا همواره چالشی بزرگ در زندگی بشریت بوده است که گاهی حتی باعث دگرگونی روند رشد یک جامعه‌¬ی بشری گردیده.

زلزله، ناگهانی و بدون هیچ­‌ گونه هشدار قبلی رخ می‌دهد و گرچه ممکن است به تعدد سایر رخدادهای طبیعی اتفاق نیفتد اما در صورت وقوع می‌تواند به مراتب مخرب‌­تر باشد. ویژگی‌­های منحصر به فرد زلزله، موجب شده است راهکارهای به حداقل رساندن آسیب­‌های وارده­‌ی ناشی از آن محدود باشد.

تلاش­‌های بی­‌شماری از سوی دانشمندان و زمین‌­شناسان به منظور پیش‌­بینی زمان وقوع زلزله صورت پذیرفته که نتایج چشم­گیری در پی نداشته است. صرفاً در تعداد انگشت­ شماری از کشورهای مدرن این قابلیت به وجود آمده  که چند ثانیه قبل از وقوع زلزله، آژیرهای هشدار به صدا درآیند، این عملکرد نیز هر چند مثبت است اما کارآیی قابل توجهی ندارد.

تجمیع سال­‌ها تجربه و آزمون و خطا، متخصصین و دانشمندان را در سطح جهان به این نتیجه رسانده که بهترین راهکار در زمینه‌ی تقابل انسان با عواقب زلزله، دستیابی به تلفیقی علمی از تکنولوژی و معماری می‌باشد. حاصل این ادغام تخصصی، رسیدن به ابر شهرهای مدرنی است که با رفتارهای زلزله ­شناختی، تعامل خواهد داشت و ساکنان این شهرها حداقل مخاطرات جانی و مالی را تجربه خواهند کرد.

کشورهایی که به دلیل واقع شدن در کمربند زلزله‌­خیز جهان مدت‌هاست با این پدیده‌ی طبیعی دست و پنجه نرم می‌کنند، در زمینه­‌ی استحکام ساختارهای شهری و زیرساخت­‌های مقاوم در برابر زلزله تجربیات گران­‌بهایی دارند. برای مثال طی سال‌های اخیر به منظور کنترل میزان اثرگذاری زلزله­‌های متوالی بر سازه­‌های مسکونی از حسگرهای لرزه­‌ای استفاده می‌شود تا علاوه بر درک کلی از رفتار زمین ­لرزه­‌ها، به تأثیر آن­ها بر سازه‌­های مورد بررسی، نظارت مداوم صورت بپذیرد.

همچنین مدت­‌هاست که نقشه­‌های شهرسازی بر اساس تفسیر داده‌­های توپوگرافی و ساختاری تدوین می‌شوند. به عبارتی مناطق پر خطری که در حاشیه‌­ی گسل‌­ها قرار دارند مجوزی برای ساخت و ساز دریافت نخواهند کرد. اقدامات ایمنی به همین بازه محدود نشده‌اند. تکنولوژی و علم باز هم به کمک بشریت شتافته­‌اند. با استفاده از فناوری‌­های روز، تجهیزات و ابزار ساختمانی با مقاومتی مناسب در برابر زمین‌­لرزه­‌ها و سایر بلایای طبیعی تولید شده‌­اند تا با استفاده از آنها بتوان ایمنی ساختمان‌ها را افزایش داد.

دولت­‌ها، دانشگاه­‌ها و مؤسسات کلان دانش‌­بنیان، سازمان­‌های نظارتی، انبوه‌­سازان ساختمانی و تولیدکنندگان تجهیزات مسکونی، مجموعه‌­ای فشرده از اقدامات را در راستای بهبود سطح کیفی و ایمنی ساختمان­‌های خود انجام می‌دهند تا در اولویت اول قربانیان حوادث طبیعی را به حداقل برسانند و سپس خسارات مالی را کاهش دهند. تمهیداتی که از ایده‌های خلاقانه نشأت گرفته است و علم و تکنولوژی به آنها جامه‌ی عمل پوشانده  پیش روی مجریان طرح­‌های عمرانی و شهروندان قرار می‌گیرد تا آرامش آنها در مقابل بلایای طبیعی هر روز بیش از پیش خدشه ­ناپذیر شود.

از جمله تولیداتی که می‌تواند ایمنی شهروندان و ساختارهای شهری را در حد قابل توجهی بهبود ببخشند و ایمنی ساختمان­‌ها را بالا ببرند می‌توان به نمونه­‌های زیر اشاره نمود.

 تجهیز واحدهای مسکونی به جعبه­‌های زیستی

با استفاده از فناوری‌­های پیشرو طی سال‌های اخیر جعبه­‌های مستحکم زیستی با اشکال هندسی گوناگونی ساخته شده‌اند که در صورت زندگی شهروندان در مناطق تحت تأثیر بلایای طبیعی، می‌توانند با حضور در این خانه‌های کوچک ایمنی خود را حفظ کنند.

این جعبه‌­ها علی‌رغم برخورداری از امتیاز نیاز به فضای محدود و استقرار در اتاق‌های خواب کوچک، به مایحتاج اولیه انسان جهت زنده ماندن تجهیز شده‌­اند، برای مثال شهروندی که در حاشیه­‌ی کمربند پر مخاطره‌­ی اقیانوس آرام زندگی می‌کند می‌تواند به استراحت در این جعبه‌­ی زیستی بپردازد و در صورت بروز زلزله و ریزش آوار ضمن استفاده از مخزن اکسیژن و ذخیره‌­ی آب و جیره‌ی خشک تدارک دیده شده، با امواج رادیویی درخواست کمک ارسال کند.

جایگزینی مصالح ساختمانی ضد زلزله و شیشه‌­های خطرناک با ورق پلکسی:  بخش عظیمی از خسارات جانی وارد شده حین وقوع یک زمین­‌لرزه ناشی از ریزش آوار و جراحات وارده بر اثر شکستن حجم انبوهی از شیشه­‌های به کار رفته در ساختمان­‌ها می‌باشد. تدبیر مبتکرانه­‌‌ای که در کشورهای زلزله‌ خیز جهت خنثی کردن این موارد به کار می‌رود، استفاده از مصالح و تجهیزات ساختمانی است که برای به حداقل رساندن اثرات جانبی بلایای طبیعی ساخته شده‌­اند.

ابزار و مواد اولیه ساختمانی نظیر بلوک‌­های هوادار، یونولیت‌­های سقفی و ورق‌های پلکسی گلاس هر یک خطرات ناشی از زلزله را در ساختمان‌ها به میزان قابل توجهی کاهش می‌دهند. شاید این سوال برای شما پیش بیاید که کاربرد ورق پلکسی چیست ؟ ورق­‌های پلکسی می‌تواند جایگزین بسیار مناسبی برای کلیه‌ی شیشه­‌های به کار رفته در یک ساختمان باشد. به دلیل ساختار فیزیکی غیر قابل انعطاف شیشه، در زمان بروز زلزله، نه تنها احتمال شکستن شیشه وجود دارد بلکه امکان پرتاب تکه­‌های بزرگ شیشه باقدرت زیاد متصور است؛ که جایگزینی آنها با ورق پلکسی گلاس از این حوادث جلوگیری می کند. نمونه‌­ی بارز این اتفاق در زمین‌­لرزه نورتریج در سال 1994 به وقوع پیوست. جایگزینی مصالحی نظیر بتن، یونولیت‌های سقفی، بلوک‌های سبک و صفحات شیشه‌­ای با ورق­ پلکسی نه تنها موجب طول عمر بناهای شهری می‌شود، بلکه میزان خسارات غیرقابل جبران انسانی نیز کاهش ملموسی می‌یابد.

استفاده از کمک‌ ­فنرهای غول­‌ پیکر در ابر ساختمان‌­ها

امروزه ژاپن می‌تواند مدعی ایمن‌­ترین کشور جهان در مقابل بلایای طبیعی و به خصوص زمین‌­لرزه باشد. ژاپن در حاشیه‌­ی منطقه‌­ای پرخطر موسوم به حلقه‌­ی آتش اقیانوس آرام واقع شده که این امر باعث وقوع حوادث طبیعی متوالی در این کشور می‌شود. سیستم حاکم بر ژاپن طی یک بازه‌­ی زمانی طولانی و با کارگیری علم و فناوری‌­های بی‌بدیل توانسته به خوبی خود را با شرایط دشوار موجود وفق دهد. مهندسان ژاپنی توانسته‌­اند با استفاده از الحاق کمک ­فنرهای غول­ پیکری که میراگر نامیده می‌شوند با ساختار بناهای ساخته شده، موج­‌های حرکتی ناشی از زلزله را جذب و انرژی ویرانگر زمین لرزه را دفع نمایند.

به لطف پیشرفت­‌های روزافزون علم و تکنولوژی، مجموعه‌­ی اقداماتی که ممکن است منجر به بهبود امنیت محیطی در زندگی بشریت شود روز به روز در حال گسترش است. تجربیات جوامع پیشتاز در این اقدامات می‌تواند کلاس درسی برای بهبود کیفیت ساختارهای عمرانی و زیرساخت‌­های شهری در سایر نقاط جهان باشد. زلزله یک حادثه‌­ی طبیعی غیرقابل پیش‌­بینی در مقطع زمانی فعلی می‌باشد که با تکیه به علم می‌توان آن را مهار نمود.

 

نوار خبری
0
loader
بحث و گفتگو
Заголовок открываемого материала