گزارش و تحلیل

مستر ایکس؛ ناجی جهان امروز کی بود؟

© Fotolia / Serkat Photographyمستر ایکس؛ ناجی جهان امروز کی بود؟
مستر ایکس؛ ناجی جهان امروز کی بود؟   - اسپوتنیک ایران
اشتراک
در زمان بحران کارائیب در سال 1962 بین شوروی و آمریکا به برکت یک مامور مخفی شوروی، جهان از وقوع جنگ هسته ای نجات یافت.

اسپوتنیک با استناد به رسانه روسی "لنتا رو" می نویسد: در بحبوحه بحران موشکی کوبا، احتمال استفاده شوروی و آمریکا از سلاح هسته ای بیش از هر زمان دیگری بود. اما تعداد کمی از مردم می دانند که ایالات متحده به برکت تلاش های یک مرد که در غرب به عنوان مستر ایکس (آقای مرموز) شناخته می شود، با اتحاد شوروی وارد گفتگو شد. نام اصلی وی الكساندر سمنوویچ فكلیسوف است.

در تاریخ 26 اکتبر 1962، در پشت یک میز در یک رستوران کوچک، تفسیرگرسیاسی کانال تلویزیونی ABC جان اسکالی و آشنای وی، کارمند سفارت شوروی در واشنگتن، الکساندر فومین، معروف به آقای مرموز، صحبت می کنند. این دو مرد درباره وضعیت کارائیب، سناریوهای احتمالی (یکی بدتر از دیگری) و آنچه که اتحاد شوروی ممکن است در صورت حمله آمریکا به کوبا پاسخ دهد، بحث می کنند.

این دیدار تصادفی نبود. ناوگان آمریکایی با بستن حلقه محاصره در اطراف کوبا، در حال آماده سازی برای متوقف کردن کشتی های شوروی حامل دسته دیگری از موشک های هسته ای است. روابط بین دو کشور در آستانه گسیختگی کامل است و نمی توان در مورد هیچ گونه تماس رسمی صحبت کرد، اما برای از بین بردن تهدید جنگ هسته ای، برقراری تماس کاملاً ضروری است. جان اسکالی با نمایندگان خانواده کندی رابطه دوستانه داشت و می توانست موضع رهبری اتحاد شوروی را به رئیس جمهور آمریکا بازگو کند. ساعت های انگشت شماری باقی مانده بود.

خب، آن آقای مرموز کیست؟

مامور مخفی الكساندر فكلیسوف در 9 مارس 1914 در مسكو متولد شد. پدرش در راه آهن کار می کرد و مادرش   مشغول کارهای خانگی بود - علاوه بر افسر اطلاعاتی آینده، چهار فرزند دیگر نیز در خانواده بزرگ شدند. الکساندر سخت و مجدانه تحصیل کرد و تحصیلات خوب و همه کاره ای را فرا گرفت. این امر در آینده در کار اطلاعاتی برایش بسیار کمک کرد.

با آغاز جنگ جهانی دوم، فكلیسوف به ایالات متحده اعزام شد. در پایان فوریه 1941 ، الكساندر وارد نیویورک شد. در آنجا وی کارآموز کنسولگری شوروی با نام الکساندر فومین شد. با شروع جنگ، افسر اطلاعاتی کنترل حمل و نقل کالا به شوروی را بر عهده گرفت و مسئول امنیت ملوانان و شهروندان شوروی بود که برای سفرهای کاری به آمریکا آمده بودند. فكلیسوف همچنین مصاحبه های روزنامه نگاران آمریكایی را با ملوانان شوروی كه فرصتی برای شركت در نبردها داشتند، ترتیب داد.

عشق و زندگی مامور اطلاعاتی شوروی در تهران   - اسپوتنیک ایران
گزارش و تحلیل
عشق و زندگی مامور اطلاعاتی شوروی در تهران

او کار اصلی را نیز فراموش نکرد. بنابراین الكساندر از طرح ها و دستورالعمل های ساخت كارخانه تولید اورانیوم 235 و همچنین اسناد مربوط به اولین جنگنده جت آمریكایی "Shooting Star" (Lockheed F-80 Shooting   و رادارهای زیردریایی بدست آورد. در سال 1944، این مامورطرح های نصب یک رادار - رایانه برای مبارزه با موشک های بالستیک "وی – دو" را که در خدمت ارتش آلمان بودند، کسب کرد.

در همان سال، مهندس برق جولیس روزنبرگ نقشه های یک فیوز رادیویی بدون تماس برای سلاح های ضد هوایی را به افسر اطلاعات شوروی تحویل داد. و بعداً ، با ریسک بزرگ، وی یک نمونه پوشش شده این فیوز به شکل هدیه کریسمس به الکساندر آورد. به زودی تولید آن در شوروی راه اندازی شد.

در پاییز سال 1946، فكلیسوف، به وطن خود بازگشت و در بهار 1947 پیشنهاد احراز مقام دبیر دوم سفارت شوروی در انگلیس را پذیرفت. وی در لندن برای کسب اطلاعات در مورد کار آمریکایی ها و انگلیسی ها برای ایجاد سلاح هسته ای حضور داشت.

در طول جنگ سرد، سفارت شوروی در لندن تحت نظارت شبانه روزی بود. با این وجود، این مامور موفق شد همکاری با تیم افسر سرویس اطلاعاتی انگلیس کیم فیلبی برقرار کند. کیم فیلبی یکی از گروه پنج گانه کمبریج بود، شبکه ای از عوامل شوروی در انگلیس که در دهه 1930 در دانشگاه کمبریج توسط آرنولد دویچ افسر اطلاعاتی شوروی استخدام شدند. فكلیسوف به گزارش مخفی انگلیس و آمریكا دسترسی پیدا کرد كه داده های جالبی در باره مناسب ترین زمان برای  راه اندازی جنگ با اتحاد شوروی و همچنین نقشه های ایجاد پایگاه های ناتو در كشورهای اروپایی داشت.

اما ارزشمندترین اطلاعاتی که سرویس ویژه شوروی دریافت کرده از فیزیکدان کلائوس فوکس Klaus Fuchs ، یک فرد آلمانی نژاد، رئیس گروه فیزیک نظری مرکز تحقیقات اتمی بریتانیا بود. بر اثر همکاری با فوکس اطلاعات بی نظیری در مورد راکتورها، دیگ های اورانیوم و نتایج آزمایشات سلاح جدید در اختیار اطلاعات شوروی قرار گرفت. مهمترین آنها - طرح بمب هیدروژنی و داده های مربوط به ساخت آن بود.

سرگی ناریشکین، رییس مجلس دوما روسیه - اسپوتنیک ایران
افشای نام 7 مأمور اطلاعاتی شوروی و روسیه

با بازگشت به مسکو، فکلیسوف معاون رئیس اداره انگلیس در وزارت امور خارجه شد. در سال 1960 او به عنوان مشاور سفارت به واشنگتن رفت.

در آوریل 1961، حمله ناموفق آمریکا به کوبا با هدف سرنگونی رژیم فیدل کاسترو صورت گرفت. اما ایالات متحده تسلیم نشد.

در اکتبر 1962، رئیس جمهور کندی محاصره نظامی کوبا را اعلام کرد - این جزیره توسط ناوشکن ها ، رزمناوها ، ناوهای هواپیمابر و زیردریایی ها محاصره شده بود. کوبایی ها برای دفع حمله آماده می شدند.

کندی سطح تقریبا حداکثر آمادگی جنگی را برای ارتش اعلام کرده است. دولت شوروی با ارائه کمک نظامی به کوبا ، موشک های میان برد R-12 و R-14 خود را در این جزیره مستقر کرد. واشنگتن پیچیدگی اوضاع را درک می کرد، اما ارتش آمریكا همچنان بر حل نظامی مسئله كوبا پافشاری می نمود.

 

در 26 اکتبر 1962، فکلیسوف با دوست خود، روزنامه نگار، جان اسکالی دیدار کرد. در حین گفتگو، الكساندر گفت كه در پاسخ به تجاوزات آمریكا به كوبا، شوروی می تواند به برلین غربی كه تحت حمایت ایالات متحده بود، ضربه وارد كند و افزود كه مصالحه ها همیشه ممكن است.

این روزنامه نگار سخنان افسر اطلاعاتی شوروی را به کندی منتقل کرد. چند ساعت بعد، فكلیسوف از طریق اسكالی شرایط را برای حل و فصل اختلاف كارائیب به فكلیسوف منتقل كرد: اگر شوروی دستگاه های موشکی را از كوبا بردارد، ایالات متحده متعهد می شود محاصره را برداشته و قول دهد كه دیگر اقدامات نظامی یا خصمانه دیگری را علیه كوبا انجام نخواهد داد.

سفارت شوروی در آمریکا مجاز به انجام چنین مذاکراتی جدی نبود و الکساندر ریسک کرده  و خودش پیامی رمزگذاری شده را به مسکو ارسال کرد که به زودی در اختیار نیکیتا خروشچف رهبر شوروی قرار گرفت. مذاکرات شدید میان سران دو قدرت با مشارکت واسطه ها آغاز شد.

 

خروشچف در پاسخ به درخواست های برچیده شدن موشک ها در کوبا خواستار برداشته شدن موشک های ژوپیتر مستقر شده توسط آمریکا در ترکیه شد. این توافق حاصل شد که پایان بحران موشکی کوبا بود و در رستورانی که صحبت های فکلیسوف و اسکالی در آن انجام شده بود، یک نوشته ظاهر شد: "در این مکان، در دوره پرتنش بحران کوبا (اکتبر 1962)، آقای اکس مرموز روسی پیشنهادی را برای برداشته شدن موشک ها از کوبا به جان اسکالی خبرنگار ABC ارائه داد. این دیدار برای از بین بردن تهدید جنگ هسته ای خدمت کرد."

در سال 1964 فكلیسوف به میهن خود بازگشت و به تحقیق و تدریس پرداخت. پس از 35 سال کار در سرویس ویژه شوروی وی در سال 1974 بازنشسته شد. در سال 1996 افسر اطلاعات افسانه ای لقب قهرمان روسیه را دریافت کرد.

فكلیسوف در 26 اكتبر 2007 در سن 93 سالگی، در چهل و پنجمین سالگرد ملاقات تاریخی با جان اسكالی كه در واقع مانع از جنگ جهانی سوم شد، درگذشت.

 

 

نوار خبری
0
loader
بحث و گفتگو
Заголовок открываемого материала