گزارش و تحلیل

دلیل بدرفتاری استرالیا با پناهجویان ایرانی چیست؟

© Fotolia / Paul Liuاسترالیا
استرالیا - اسپوتنیک ایران
اشتراک
شرایط زندگی پناهجویان در جزیره مانوس غیر انسانی است.

استرالیا کشوری مهاجرپذیر است که به گزارش کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد، در بین سالهای 2005 تا 2009 از میان 198 کشور جهان، چهل و هفتمین کشور به لحاظ رتبه تعداد پذیرش پناهندگان بوده است. در دهه گذشته هزاران پناهنده در استرالیا پناهنده شده‌اند و نیروی اصلی جنبشی هستند که آزار و اذیت مدنی و ناآرامی‌های مربوط به پناهندگان را مورد بررسی قرار می‌دهند. سهمیه سالانه استرالیا برای اعطای پناهندگی 20000 نفر است و از سال 1954 تا اوایل دهه 1990، بیش از نیم میلیون پناهنده و مهاجر در استرالیا پذیرفته شده‌اند.

اما در سال های اخیر تبعیض در پذیرش مهاجر و پناهجو در استرالیا سر بلند کرده است. پل کیتینگ، نخست‌وزیر سابق استرالیا گفته بود که موضوعات تبعیض نژادی در این موضوع وجود داشته و شهرت استرالیا در آسیا بدینوسیله آسیب دیده‌است.

در سال 2016 فرانسوا کریپو گزارشگر ویژه سازمان ملل متحد دربارهٔ حقوق بشر مهاجران، از سیاست‌های استرالیا برای بازداشت اجباری مهاجران خارج از ساحل استرالیا انتقاد کرد و ادعا نمود که استرالیا یک رویکرد تنبیهی را در برابر مهاجرانی که با قایق وارد حریم آبی استرالیا شدند اعمال کرده و مرتکب نقض حقوق بشر شده ‌است.

برنامه حمایت اجتماعی استرالیا که به اختصار با عنوان (CSP —  Community Support Program) شناخته می شود، فقط بخشی از برنامه گسترده تر استرالیا برای پذیرش پناهجویان است. این برنامه به افراد، خانواده ها و سازمان های اجتماعی این امکان را می دهد که به عنوان حامی و یا به اصطلاح اسپانسر، از یک پناهجو حمایت کنند تا وارد استرالیا شود.

پناهجویان کشورهای ایران، سومالی و سودان جنوبی از برنامه پناهجویی استرالیا محروم شده اند.نشریه گاردین در گزارشی اعلام کرد، پناهجویان این سه کشور از برنامه اسکان مجدد موسوم به حمایت اجتماعی استرالیا (Community Support Program) محروم خواهند شد.

این گزارش، خشم بسیاری از فعالان حامی حقوق پناهجویان را برانگیخته است.  مطابق با این گزارش، از این پس در این برنامه، پناهجویان مهاجر از هشت کشور در اولویت قرار خواهند گرفت و به متقاضیانی که جزو اتباع سایر کشورها هستند گفته شده که "خیلی بعید" است تقاضای آنها پذیرفته شود.

در این خصوص با جناب دکتر امیر حسین نوربخش، حقوقدان و دبیر کل "کمپین بین المللی جهان علیه خشونت و افراط گری" به گفتگو نشستیم.

پرسش:  چرا استرالیا از پذیرش مهاجران ایرانی خودداری می ورزد؟

پاسخ: مسأله اول این است که قوانین مهاجرتی توی دنیا قوانین یکسانی نیست و عموما یکسری قوانین ملی هستند که بحث اتباع را هم دربر می گیرند و عموما یک نوع قوانین شهروندی هستند. یکسری کشورها تصمیم می گیرند که این قوانین را به نفع مهاجرین بپذیرند یا نه. یکسری کشورها مهاجرپذیرند، مثل استرالیا، مثل نیوزیلند، کانادا و سوئد که اینها قوانین مهاجرتی بازتری نسبت به سایر کشورها دارند و یکسری نهادهایی هم در این خصوص تأسیس کرده ا ند، مثل وزارت مهاجرت و یا سازمان های مهاجرتی، همچنین تشکل هایی در این خصوص در این کشورها وجود دارند مثل سازمان وکلای مهاجرتی، در واقع مدافعین حقوق بشری مهاجرین هستند و همچنین یکسری «انجو»های حقوق بشری که در واقع برای اهداف عام المنفع در آن ها فعالیت می کنند. ما در استرالیا هم شاهد یک همچین سازمان هایی هستیم، اما منتهای مراتب قوانین پناهندگی از قوانین مهاجرتی در دفاع از حقوق بشر سخت تر و شدیدتر است. فرضا اگر یک کشتی پناهجویان بیاید و غرق بشود، دولتی که آنها را راه نداده و یا جلویشان را گرفته و یا قوانین را سخت کرده که آنها از طریق غیرقانونی بیایند وارد بشوند، در واقع مسئول است و آن دولت باید در این خصوص پاسخگو باشد. به این دلیل که یک فرد پناهنده به اندازه یک شهروند معمولی حقوق دارد و حق دارد که اگر حالا به خاطر شرایط سخت زندگی در کشورش قادر به زندگی در آنجا نبود،پناه آورد، از او به نحو احسن پذیرایی بشود.

من فکر می کنم که دولت استرالیا، در واقع سیاست هایی مهاجرتی جدیدی را در پیش گرفته و بهر حال آن افق بازی که پیشتر روبروی دید مسئولین آنجا بوده، الان دیگر وجود ندارد، این در واقع یک دلیل است و دوم، تحریم هایی است که در واقع اعمال شده است که ممکن است درواقع نظر دولت را نسبت به اتباع ایرانی تغییر داده باشد. بهر حال، مغرب زمین، آمریکا و انگلستان در استرالیا دارای نفوذ هستند و به نظر می رسد سیاست های آنها روی آن کشورهایی که در واقع حوزه نفوذ غرب است، اثر گذاشته و سیاست های مهاجرتی را به سمت بسته تر شدن پیش می برد.

پرسش:  آیا تحریم های کشورهای غربی در رابطه با استرالیا نیز صدق می کند و استرالیا پیرو تصمیماتی است که در آمریکا و یا حتی در انگلیس اتخاذ می شوند؟

پاسخ:  بله، همینطور است. هم نظام حقوقی استرالیا مُنبع ساز نظام حقوقی غرب است و اگر خیلی با دقت حقوقی بیشتری به به این موضوع نگاه بکنیم، استرالیا هم سیستم فدرال-ایالتی دارد که همین سیستم در آمریکا هست و همچنین سیستم حقوقی کامل رو دارد، یعنی حقوق عرفی و حقوقی باصطلاح نانوشته یا غیر مدون دارد که همین سیستم عینا در انگلستان و آمریکا موجود است. هنوز که هنوز است، گاهی اوقات تصاویر رهبران انگلستان و یا بریتانیا به قول انگلیسی ها حتی در ادارات دولتی استرالیا دیده می شود که نشان از حوزه نفوذ و آتوریته کشورهای غربی و بخصوص انگلستان در این کشور دارد.  دوم تأثیر روانی است که اقدام آمریکا بر سیاست های استرالیا گذاشته است. حالا بجز یکی دو مورد خاص، ما خیلی مواردی ندیدیم که ایرانی ها بخواهند در آنجا رفتار خاص و ناشایست انجام بدهند، یک موردی بود که آقایی در واقع به داعش پیوسته بود و گروگانگیری انجام داد و تبعه ایران بود که منتها دولت ایران چند سال قبل به دولت استرالیا هشدار داده بود که جلوی اقای شیخ هارون باید گرفته بشود و این فرد می تواند آدم خطرناکی باشد و این فرد به داعش ملحق شده و از لحاظ روانی هم خیلی وضعیت خوبی ندارد و در ایران هم تحت تعقیب بوده است. بنابراین کوتاهی از جانب دولت ایران نمی تواند باشد. خصوصا که آن فرد به یک گروهی ملحق شده بود. از طرف دیگر وضعیت کمپ های پناهجویان در استرالیا در واقع خیلی خیلی اسفناک است و واقعا با شرایط حقوق بشر، حق حیات، حق آموزش و حق سلامت و حق رفاه به هیچ عنوان هماهنگی ندارد و ما حتی گزارش های خیلی بدی از کمپ «مانوس» داریم که در واقع ما خودمان کمپینی تشکیل دادیم به نام «جهان علیه خشونت و افراط گری» که حقوق این پناهجویان را در حد اطلاعیه و یا بهرحال نامه به دولت استرالیا،  پیگیری بکند که آنها در استرالیا در شرایط خیلی بدی زندگی می کنند، جای خواب درستی ندارند، غذای درستی ندارند و حتی کمبود آب دارند که حتی من شنیدم، اگر بشود این خبر را تأیید کرد، حتی زمین را کنده اند که به آب برسند. بنابراین این شرایطی است که تعمدا به وجود آمده است تا آنها، آن سرزمین را ترک بکنند. عده ای حتی نافرمانی مدنی کرده اند و لبها را دوخته اند. البته این ها فقط پناهجویان ایرانی نیستند، از سایر ملیت ها مثل افغانستانی ها، پاکستانی ها و عراقی ها در آنجا حضور دارند. به هیچ عنوان این شرایط قابل پذیرش نیست، خصوصا برای کشوری که سیاست های مهاجر پذیری دارد.

© AP Photo / Eoin Blackwell/AAP Imageپناهجویان جزیره مانوس
پناهجویان جزیره مانوس - اسپوتنیک ایران
پناهجویان جزیره مانوس

پرسش: تبلیغ زیادی در باره پذیرش مهاجر می شود و گفته می شود که سازمان های ویژه ای در استرالیا هست که مخصوص مهاجران سازماندهی شده اند که با آغوش باز مهاجران را می پذیرند. آیا این را می توان یک نوع تبلیغ دانست و یا اینکه می تواند واقعیت داشته باشد و یا مربوط به گذشته دور استرالیاست؟

پاسخ: سیاست های اصولا کشورهای مهاجرپذیر بایستی مبنی بر پذیرش مهاجرین بدون تبعیض باشد، ما بحث تبعیض را در اینجا نمی توانیم بپذیریم. تبعیض در پذیرش مهاجرین با تبلیغاتی که صورت می گیرد و یا گذشته ای که استرالیا، کانادا و یا همچنین کشورهای مهاجر پذیر داشتند، متأسفانه هماهمگی ندارد.

تبعیض در پذیرش مهاجرین سبب می شود که در طولانی مدت علاوه بر تبعیض حقوق پناهندگان و یا مهاجرین، خود بافت جمعیتی این کشورها تحت تأثیر قرار بگیرد. کشورهای مهاجرپذیر از ابتدا از منبع پلورالیسم و تکثرگرایی در واقع بنا شده اند. اما این سیاست کم کم بافت این کشورها را به سمت یک دست شدن پیش می برد.  و این یکدست شدن به لحاظ اجتماعی به نفع این کشورها نخواهد بود. به خاطر اینکه کم کم تنش های اجتماعی ممکن است به وجود بیاید و یک قومیت و یا ملیتی بخواهد در آنجا اکثریت پیدا بکند به غیر از خود  قوم  و ملیتی که از ابتدا در آنجا حضور داشتند. اینها استرالیا را به سمت تنش های اجتماعی خواهد برد و در طولانی مدت ممکن است که در واقع از آن شرایطی که در واقع شرایط آرام و آرامش و رفاه در استرالیا بوده، به سمت خشونت و تنش پیش برود که ما داریم کم کم بارقه های موضوع زمینه را در آنجا هم می بینیم. البته من فکر می کنم این تبلیغاتی که در آنجا وجود دارد با آنچه که در عمل وجود دارد هماهنگی ندارد و کم کم دیگر مهاجرین و پناهندگان هم رقبتشان به حضور در این کشور را از دست خواهند داد. از طرف دیگر هم خود شرایط زندگی در استرالیا مقداری برای پناهندگان مشکل شده است. شرایط برای کسانی که مهاجرت کرده اند و یا پناهندگی گرفته اند، مشکل شده است، هم درواقع هزینه ها برای آنها بالا رفته که تبعیض آمیز است — هزینه تحصیل بالا رفته و هزینه زندگی، هزینه مسکن و هزینه ای که در واقع برای بهداشت بوده است، بطور بیسابقه ای بالا رفته و دیگر یواش یواش باید بگوییم که استرالیا را به عنوان یک کشور مهاجرپذیر به سمت یک کشور یکدست دارد می رود. خوب است که از تجربه کشورهایی مثلا آلمان و یا برخی کشورهای دیگری که صرفا فقط سعی کرده اند از یک ملیت خاص و یا چند ملیت خاص مهاجر بپذیرند استفاده بکنند که الان این کشورها با مشکل روبرو شده اند. مثلا در آلمان الان با مهاجرین ترک به مشکل برخورده اند. به همین دلیل آنها جامعه یکدستی دارند و ممکن است با ارزش های آلمانی خیلی هماهنگی نداشته باشد.

پرسش: سازمان های مدافع حقوق بشر در این زمینه چه کمک هایی می توانند به مهاجران و یا پناهجویان از کشورهای مختلف بکنند، زیرا بهر حال شعار آنها «دفاع از حقوق بشر» است.

پاسخ: ببینید ما باید از دوآلیسم در حقوق بشر دست برداریم و نسبت به مبانی حقوقی، دوگانه برخورد نکنیم. تفاوتی نمی کند نقض حقوق بشر در کجا اتفاق می افتد، در مغرب و یا مشرق زمین، درهر کجا که باشد اشتباه است و دوتا راه حل کلی در این زمینه وجود دارد، در ابتدا بحث اطلاع رسانی، نظیر کاری که شما دارید انجام می دهید، اطلاع رسانی بیطرفانه و آگاه سازی جامعه بین المللی و حساس کردن رسانه ها روی این موضوع. تکنیک دوم در واقع شرمنده سازی دولت هایی است که در این زمینه اقدامات زیان باری علیه بشریت انجام می دهند، بهرحال سازمان های مختلفی، مثل دیده بان حقوق بشر، عفو بین الملل که توی این شرایط خیلی سریع  واکنش نشان می دهند توی وضعیت فعلی به نظر می رسد که سکوت کرده اند که این ها پذیرفته نیست. مناسب است که اینها ، هم  اکتیویست ها، و هم رسانه ها و سازمان ها و انجوهای بین المللی بیطرفی را در فعالیت های حقوق بشری خود بیشتر رعایت بکنند. حالا این برای سازمان های بین المللی غیر دولتی است، ولی خود شورای حقوق بشر سازمان ملل و کمیسیون اقتصادی- اجتماعی و در واقع کمیته حقوق بشر لازم است که با سازمان های دولتی که توی این زمینه بنده نام بردم هماهنگی بیشتری با اعضایشان داشته باشند وسعی بکنند در قطعنامه ها و یا اطلاعیه هایی در این زمینه به جمعبندی اینچنینی برسند و در واقع از نفوذ ناروا علیه حقوق بشر در سیستم ها و سیاست های خودشان جلوگیری بکنند و اجازه بدهند که قطعنامه هایی در این خصوص صادر بشود و سبب این بشود که دولت مبدا در خصوص پناهندگان و مهاجرین تصمیمات بهتری بگیرد. حتی می تواند تصمیمات تشویقی هم باشد و «انجو» ها در آنجا حضور پیدا بکنند و از نزدیک بتوانند بازرسی بکنند ولی من بعید می دانم که آن دولت ها در واقع همکاری لازمه را در این زمینه انجام بدهند. البته در خود استرالیا برخی نهادهای حقوق بشری بیطرف و برخی شهروندان آمده اند و در یک اقدام انسانی تا بحال چند تا تجمع داشته اند، پلاکاردهایی داشتند با شعارهای حقوق بشری و تجمع های مسالمت آمیز داشتند و به نظر می رسد که این اقداماتی که تا الان انجام گرفته مناسب بوده، اما کافی نبوده است که دولت استرالیا را در واقع مجبور بکند در این خصوص پاسخگو باشد.

پرسش: برنامه جدید استرالیا شامل حال چه نوع افرادی خواهد شد؟ آیا فقط افراد تحصیلکرده که از نظر اقتصادی- اجتماعی استرالیا به آنها نیاز خواهد داشت پذیرفته خواهند شد و یا مثل گذشته  سیل پناهجویان غیر قانونی به استرالیا همچنان جریان خواهد داشت؟

پاسخ: بهرحال این سیاست ها در واقع تا حد زیادی تابع منافع ملی است، منتها همانطور که عرض کردم، تبعیض در پذیرش پناهجو اصولا پذیرفته نیست، چون پناهجویان افرادی هستند که از شرایط زندگی در کشور خودشان ممکن است راضی نباشند و یا بهردلیلی بهر حال دیگر حاضر به ادامه زندگی در آنجا نیستند و به این دلیل از بین آنها فقط گزینشی عمل کردن و فقط به عده خاصی پناهندگی دادن و پذیرفتن بحث مهاجرت آنها خیلی نمی تواند جالب باشد. از طرف دیگر یک جامعه مهاجرپذیر، می بایستی سیاست هایی داشته باشد که در واقع یکجور جامعه برای پناهجویان در خودش شکل بدهد. برخورد انتخابی و گزینشی در بین افرادی که خواستار اقامت و تابعیت و شهروندی یک کشور هستند، هیچوقت نمی تواند آن شرایط خوب را در آن جامعه مبدا برای آنها شکل بدهد، نه برای آنها و نه برای آن جامعه. بدلیل آنکه آنها در واقع فرصت های  برابر را برای رشد و پیشرفت نخواهند داشت. و چه پذیرفتن پناهجو حال در قالب استفاده برای جایگاه های پایین اجتماعی و یا حرفه های کارگری و چه بصورت اینکه صرفا تحصیلکردگان رشته های خاصی را بپذیرند، نمی تواند خیلی جالب و پذیرفته باشد. زیرا بر اساس این رویه عملا قبول داریم که توی کشورهای مهاجرپذیر، یکسری رشته های خاصی را معمولا هر ساله اعلام می کنند و صرفا در آن رشته ها معمولا پذیرش می کنند. این سبب می شود که یکسری «الیت» های اجتماعی خاصی در این جوامع شکل بگیرد که در طولانی مدت آنها تبدیل به گسل اجتماعی خواهند شد. این امر ممکن است یک مدل جامعه پذیری خوبی را حتی برای خانواده های مهاجرین به وجود نیاورد و فرزندان خانواده آنها حتی ممکن است به سمت دامن زدن به آسیب های اجتماعی پیش بروند و در واقع حتی اتفاقات ناراحت کننده ای مثل حوادث تروریستی، خشونت های قومی ومذهبی را در آنجا دامن بزنند.

نوار خبری
0
loader
بحث و گفتگو
Заголовок открываемого материала