مفسر سیاسی، دانشمند خاورشناس ولادیمیر ساژین در این خصوص چنین می نویسد: سال گذشته 1396 برای توسعه روابط روسیه و ایران سال ویژه ای شد. در روز 29 ماه اردیبهشت (17.05.2017)، حسن روحانی، رییس جمهور، مجددا به مقام ریاست جمهوری ایران انتخاب شد. این امر امکان داد خط مشی مثبت در روابط ایران و روسیه ادامه یابد. مهمترین رویداد سال گذشته پیروزی بر داعش در سوریه بود. روسیه و ایران سهم قابل توجهی در این پیروزی ادا کردند.
متأسفانه، شکست نظامی تروريسم اسلامی به طور کلی به معنای شکست ايدئولوژی آن نيست. مبارزه سنگین با نیروهای زیرزمینی تروریستی، نه تنها در سوریه بلکه در سراسر خاورمیانه و جهان نیز در پیش است.
تماس های نزدیک و ثمربخش روسیه و ایران در سطوح متفاوت که مختص این روابط است، ضامن رشد مستمر مناسبات دوجانبه است. بنابراین دیدارهای شخصی روسای جمهوری دو کشور، ولادیمیر پوتین و حسن روحانی از رویدادهای مهم 1396بود. آنها سال گذشته سه بار ملاقات کردند — در ماه فروردین در مسکو و در آبان در تهران و در سوچی.
در دیدارهای 1396، وضعیت سیاسی در جهان و خاورمیانه، به ویژه در سوریه نیز مورد بحث قرار گرفت. ولادیمیر پوتین و حسن روحانی در ماه فروردین، طی بیانیه مشترک، پایبندی مشترک خود را نسبت به اصل تمامیت ارضی سوریه و حل مسالمت آمیز مساله سوریه تأیید کردند.
آنها از وخیم شدن پی در پی وضعیت در افغانستان، رشد تهدیدات تروریستی از سوی نیروهای افراطی در آن کشور ابراز نگرانی کردند. در سند مربوطه اشاره شده که "نیاز به اجرای اقدامات مشخص جهت از بین بردن تولید مواد مخدر در جهان، از جمله نابودسازی کشتزارهای غیرقانونی گیاهان حاوی مواد مخدر و واحد های تبدیل آنها به محصولات مصرفی در افغانستان وجود دارد.
مسکو در سیاست خود در مورد ایران بر این اصل استواراست که همکاری با تهران شرط مهمی برای تامین منافع ملی روسیه، تقویت ثبات در منطقه و جهان است. به همین دلیل مسکو در طول سال 1396، از برجام — مهمترین توافق هسته ای با ایران مجدانه دفاع می کرد که امروز از طرف دولت دونالد ترامپ، تحت تهدید قرار گرفته است. بر هیچ کس در مسکو و در تهران، پوشیده نیست که فروپاشی برجام به معنای بی ثبات سازی منطقه و کل دنیا است.
هر دو رییس جمهور پوتین و روحانی در مسکو و در تهران درباره روابط دوجانبه بحث و گفتگو کردند و انگیزه جدیدی برای توسعه همکاری سیاسی و اقتصادی در بسیاری رشته ها بخشیدند.
در طی آخرین دیدار رییس جمهور روحانی با پوتین، روسیه و ایران 16 سند مشترک را درباره همکاری در زمینه های مختلف را امضا کردند: در زمینه انرژی هسته ای، در بخش گاز، در زمین شناسی، در زمینه حمل و نقل و راه آهن، ارتباطات و فناوری اطلاعات، ساخت و ساز و مسکن، فروش برق، دادگستری، گردشگری و ورزش.
این اسناد مهم که توسط رهبران دو کشور امضا شده است، مبنای کار 13 — مین و 14 — مین جلسه کمسیون مشترک دولتی روسیه و ایران برای همکاری های اقتصادی و تجاری را ایجاد کرد.
در جلسه 14 این کمیسیون که 15 اسفندا در مسکو که با حضور الکساندر نواک وزیر انرژی فدراسیون روسیه و مسعود کرباسیان وزیر امور اقتصادی و دارایی جمهوری اسلامی ایران برگزار شد، طرفین این امررا قبول کردند که یکی از عوامل کلیدی برای تقویت همکاری تجاری و اقتصادی فدراسیون روسیه و جمهوری اسلامی ایران، فعالیت مجدانه در سرمایه گذاری و حوزه های مالی است. این کار باید افزایش حجم تجارت به ارزهای ملی را تضمین کند و همچنین روش های محاسبه را ساده تر نماید.
یکی از انگیزه های توسعه بیشتر تجارت دو جانبه، نتیجه توافق موقت برای تشکیل یک منطقه آزاد تجاری بین ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا است که به زودی امضا خواهد شد.
در بخش نفت، تعدادی از شرکت های روسی — "گازپروم"، "روسنِفت"، "گازپروم نِفت"، "زاروبژنِفت"، "تات نِفت"، "لوک اویل" — در مذاکرات با ایران به پیشرفت رسیدند.
درتاریخ 23 اسفند کنسرسیوم مرکب از "زاروبژ نفت" روسیه — 80 % و "دانا انرژی" ایران — 20 % با شرکت ملی نفت ایران قراردادی در باره تجسس و استخراج نفت در آبان و پایدار غرب را امضا کرد. این قرارداد برای مدت ده سال طراحی شده و هزینه های سرمایه آن 647 میلیون دلار است. میزان تولید کل در دو میدان نفتی حدود 2 میلیون تن نفت در سال پیش بینی شده است.
کار ها به قصد پیاده کردن پروژه های بزرگ در بخش انرژی ادامه دارد، از جمله آنها ساخت مرحله دوم و سوم رآکتور روسی بوشهر-2، نیروگاه حرارتی سیریک در ایران و برقی کردن خط آهن گرمسار- اینچه برون است.
البته، در سال 1396، تمام مشکلات موجود در روابط روسیه و ایران حل نشده است. بیایید واقع بین باشیم. حجم تجارت هنوز هم کم است. البته برای چنین قدرتهای بزرگی مانند روسیه و ایران، تجارت 2 میلیارد دلاری ناچیز است.
در همکاری سیاسی هم مشکلات وجود دارد. سطح مشارکت استراتژیک هنوز حاصل نشده است. همانطور که رییس جمهور روحانی در مسکو خاطر نشان کرد، روسیه و ایران تنها دارند "به سمت روابط استراتژیک" حرکت می کنند. در مورد برخی مسائل جهانی و منطقه ای، مسکو و تهران هنوز اختلاف نظر و عدم تطابق دیدگاه ها دارند. اما این اختلافات را می توان بر اساس تحکیم اعتماد فی مابین رفع کرد و این شاید کار اصلی مسکو و تهران برای دوره جدید روابط آنها باشد.
مسکو و تهران این مشکلات را حل می کنند. علاوه بر این، در روسیه و ایران کسانی وجود دارند که می توانند بر این مشکلات غلبه کنند.
در سال های اخیر، در تمام زمینه های روابط روسیه و ایران، سفارت ایران در مسکو، به رهبری آقای مهدی سنایی سفیر ایران در روسیه، اقدامات زیادی انجام داده است و این امید وجود دارد که مساعی شان با موفقیت روبرو شود.
