یکی از اساتید ما در دانشگاه همیشه می گفت باید به نظر افراد با توجه به پنجره ای که از آن نگاه می کنند نگاه کنید.
برای آنهایی که متصور بودند قرار است ایران قحطی بیاید و کار به جنگ بکشد بله ما دست آوردی بزرگی به دست آوردیم اما نه همه آنچه به دنبالش بودیم.
برای آنهایی که هیچ مشکلی را با تحریم های بین المللی احساس نمی کردند و یا آنهایی که به قول آقای روحانی نانشان در تحریم ها بود شاید هم هیچ تفاوتی را احساس نکردند و اینکه حتی متضرر شدند، به هر حال بسیاری هم نانشان در تحریم ها بود.
برای آنهایی که مثل آقای ترامپ فکر می کنند اموال ایران جزو غنائم ایالات متحده است و با برجام پول زیادی را به ایران داده اند که صد البته ایرانی ها بسیار بیشتر از آنچه فکر می کردند به دست آوردند.
ما واقعیت چیست؟
بازهم می گویم هر کس از پنجره دید خود پاسخ این سوال را می دهد لذا بد نیست واقعیت ها را روی میز بگذاریم بهتر بتوانیم تصمیم بگیریم که چه چیزی از برجام به دست آوردیم، فقط یک هواپیمای نیمچه تملیکی نیمچه اجاره ای ایرباس یا چیزهای بیشتری؟
خوب اختلافات میان ایران و ایالات متحده چندین دهه است که وجود دارد و اولین تحریم های ایالات متحده بر علیه ایران حدود شصت و اندی سال پیش زمان مصدق وضع شد و جالب اینکه این تحریم ها علیرغم اینکه پس از آن شاه ایران بازگشت و ایران رابطه بسیار صمیمی ای با ایالات متحده داشت همچنان باقی ماند، فقط اجرایی نشد. مانند تحریم هایی که آمریکایی ها و سازمان ملل بر علیه عراق وضع کردند و 12 سال پس از اشغال عراق دولت عراق از سازمان ملل تقاضا کرد که تحریم ها برداشته شود چون زمینه های تحریم ها دوازده سال است برطرف شده.
بعد از انقلاب هم آمریکایی ها ده ها تحریم بر علیه ایران وضع کردند اما عموما بسیاری از کشورهای جهان به آن عمل نکردند و بی نتیجه ماند.
به هر حال می بینیم که سیاست ایالات متحده بر علیه ایران حتی در همان زمان (زمان مصدق) هم سیاست قلدر معابانه بود و غربی ها هیچ وقت نخواستند بپذیرند که ایرانی ها با همسایگانشان متفاوت هستند و هیچ وقت زیر بار زور و تهدید نمی روند، و خلاصه مطلب را می توان در جمله معروف آقای ظریف در پاسخ تهدید های خانم موگرینی یافت، "هیچ وقت یک ایرانی را تهدید نکنید".
لورانس عرب (افسر معروف سازمان اطلاعات انگلیس) مصطلح معروفی دارد که می گوید: "برای تسلط بر ملت های منطقه باید ایرانی ها را گشنه نگاه داشت و عرب ها را سیر".
برای آنهایی که مثل آقای ترامپ فکر می کنند اموال ایران جزو غنائم ایالات متحده است و با برجام پول زیادی را به ایران داده اند که صد البته ایرانی ها بسیار بیشتر از آنچه فکر می کردند به دست آوردند.
ما واقعیت چیست؟
بازهم می گویم هر کس از پنجره دید خود پاسخ این سوال را می دهد لذا بد نیست واقعیت ها را روی میز بگذاریم بهتر بتوانیم تصمیم بگیریم که چه چیزی از برجام به دست آوردیم، فقط یک هواپیمای نیمچه تملیکی نیمچه اجاره ای ایرباس یا چیزهای بیشتری؟
خوب اختلافات میان ایران و ایالات متحده چندین دهه است که وجود دارد و اولین تحریم های ایالات متحده بر علیه ایران حدود شصت و اندی سال پیش زمان مصدق وضع شد و جالب اینکه این تحریم ها علیرغم اینکه پس از آن شاه ایران بازگشت و ایران رابطه بسیار صمیمی ای با ایالات متحده داشت همچنان باقی ماند، فقط اجرایی نشد. مانند تحریم هایی که آمریکایی ها و سازمان ملل بر علیه عراق وضع کردند و 12 سال پس از اشغال عراق دولت عراق از سازمان ملل تقاضا کرد که تحریم ها برداشته شود چون زمینه های تحریم ها دوازده سال است برطرف شده.
بعد از انقلاب هم آمریکایی ها ده ها تحریم بر علیه ایران وضع کردند اما عموما بسیاری از کشورهای جهان به آن عمل نکردند و بی نتیجه ماند.
به هر حال می بینیم که سیاست ایالات متحده بر علیه ایران حتی در همان زمان (زمان مصدق) هم سیاست قلدر معابانه بود و غربی ها هیچ وقت نخواستند بپذیرند که ایرانی ها با همسایگانشان متفاوت هستند و هیچ وقت زیر بار زور و تهدید نمی روند، و خلاصه مطلب را می توان در جمله معروف آقای ظریف در پاسخ تهدید های خانم موگرینی یافت، "هیچ وقت یک ایرانی را تهدید نکنید".
لورانس عرب (افسر معروف سازمان اطلاعات انگلیس) مصطلح معروفی دارد که می گوید: "برای تسلط بر ملت های منطقه باید ایرانی ها را گشنه نگاه داشت و عرب ها را سیر".
شاید بتوان گفت انگلیسی ها شرایط روحی روانی ملت های منطقه را بسیار خوب دریافته بودند. آنها متوجه بودند که در این منطقه ایرانی ها با عرب ها دو نژاد کاملا مختلف هستند و نمی توان همان سیاستی را که در قبال عرب ها اتخاذ می کنند بر ایرانیها اتخاذ کنند.
ایرانی ها در صورت مواجهه با فشار و تهدید با یکدیگر متحد می شوند، کما اینکه ما در جنگ ایران و عراق شاهد بودیم، در حالی که عرب ها در مقابل هرگونه فشار از هم می پاشند.
این مزیت بزرگی برای ایران بود تا بتواند در مقابل تحریم ها مقاومت کند و بنده همانند بسیاری از هموطنان خود باور دارم که اگر ایالات متحده و کشورهای غربی توان و یا جرئت حمله به ایران را داشتند دریغ نمی کردند و وقطعا حمله می کردند. این مقاومت مردم ایران بود که آنها را بر آن داشت که با ایران پای میز مذاکره بنشینند.
آمریکایی ها عراق را نیز تحریم کردند. وقتی متوجه شدند شرایط فراهم است تا به این کشور حمله کنند لحظه ای درنگ نکردند.
آن شرایط ایده آل آمریکایی ها برای حمله به ایران هیچ وقت مهیا نشد وهمه گزارش های آنها نشان می داد که تحریم ها هیچ تاثیری بر استقامت ایرانی ها نداشته و علیرغم اینکه ایران با شدید ترین و غیر متمدنانه ترین و وحشیانه ترین نوع تحریم ها در تاریخ بشریت مواجه بودند ولی در همان شرایط نه فقط سیستم دفاعی خود را تقویت می کردند و هر آنچه نیازش بود را تامین می کرد، بلکه آمریکایی ها و همپیمانانشان را در جای جای خاورمیانه بزرگ زمین گیر ودرگیر کرده بودند.
خوب با این شرایط بدیهی بود که آمریکایی ها ترجیح دهند پای میز مذاکره با ایران بنشینند چون عملا ادامه تحریم های جامع هم برایشان امکان پذیر نبود، ایرانی ها روزنه هایی برای دور زدن این تحریم ها پیدا کرده بودند که باز شدن آنها منجر به بهم ریختن معادلات دیگر می شد.
ایرانی ها در صورت مواجهه با فشار و تهدید با یکدیگر متحد می شوند، کما اینکه ما در جنگ ایران و عراق شاهد بودیم، در حالی که عرب ها در مقابل هرگونه فشار از هم می پاشند.
این مزیت بزرگی برای ایران بود تا بتواند در مقابل تحریم ها مقاومت کند و بنده همانند بسیاری از هموطنان خود باور دارم که اگر ایالات متحده و کشورهای غربی توان و یا جرئت حمله به ایران را داشتند دریغ نمی کردند و وقطعا حمله می کردند. این مقاومت مردم ایران بود که آنها را بر آن داشت که با ایران پای میز مذاکره بنشینند.
آمریکایی ها عراق را نیز تحریم کردند. وقتی متوجه شدند شرایط فراهم است تا به این کشور حمله کنند لحظه ای درنگ نکردند.
آن شرایط ایده آل آمریکایی ها برای حمله به ایران هیچ وقت مهیا نشد وهمه گزارش های آنها نشان می داد که تحریم ها هیچ تاثیری بر استقامت ایرانی ها نداشته و علیرغم اینکه ایران با شدید ترین و غیر متمدنانه ترین و وحشیانه ترین نوع تحریم ها در تاریخ بشریت مواجه بودند ولی در همان شرایط نه فقط سیستم دفاعی خود را تقویت می کردند و هر آنچه نیازش بود را تامین می کرد، بلکه آمریکایی ها و همپیمانانشان را در جای جای خاورمیانه بزرگ زمین گیر ودرگیر کرده بودند.
خوب با این شرایط بدیهی بود که آمریکایی ها ترجیح دهند پای میز مذاکره با ایران بنشینند چون عملا ادامه تحریم های جامع هم برایشان امکان پذیر نبود، ایرانی ها روزنه هایی برای دور زدن این تحریم ها پیدا کرده بودند که باز شدن آنها منجر به بهم ریختن معادلات دیگر می شد.
سیستمی که من از آن صحبت می کنم سیستم تبادلات مالی و تجاری بین المللی است که طبق یک قانون نا نوشته شده باید حتما با استفاده از دلار آمریکا انجام شود تا آمریکایی ها در جریان همه مبادلات بین المللی قرار بگیرند، برای اینکه ایران بتواند تحریم ها را دور بزند باید این سیستم را می شکست و علیرغم اینکه برای ایران و ایرانی ها هزینه بسیار- بسیار و بسیار سنگینی داشت اما ایرانی ها موفق شده بودند این سیستم را بشکنند و با مجامع بین المللی به مبادله بپردازند. همین که دیگر کشورها هم در حال داد و ستد با ایرانی ها برای کمک به دور زدن تحریم ها بودند عملا خود به خود هر روز که می گذشت بر تاثیر تحریم ها می کاست و در نهایت برخی کشورهای دیگر هم از راهکار ایران الگو برداری می کردند و این سیستم به هم می ریخت.
برخی شاید متوجه نباشند اما این سیستم برای ایالات متحده از ایران و عربستان سعودی و دیگر کشورهای خاور میانه جمعا مهم تر است چون با توجه به این سیستم است که ایالات متحده بار اقتصاد خود را بر دیگر کشورها تحمیل می کند و اقتصاد دیگر کشورها را کنترل می کند.
خوب بر می گردیم به شرایط ایران قبل از توافق هسته ای.
نمی توان انکار کرد که مردم ایران فشار زیادی را تحمل می کردند اما شرایط ایرانی ها به مرز قحطی نرسیده بود.
بحث برنامه هسته ای مساله ای بود که بیش از ارزش مادی و عملی آن به غرور ملی ایرانی ها بند بود و ایرانی ها بخوبی توانستند ماجرا را به سمت و سویی که خودشان می خواستند هدایت کنند.
آنهایی که شروع ماجرای بحث هسته ای را به یاد دارند قطعا به یاد دارند که از همان ابتدا ایرانیها فقط می خواستند که مطابق قوانین بین المللی حق غنی سازی و داشتن چرخه هسته ای در مملکت خود را داشته باشند ولا غیر.
از نظر فناوری های نوین فناوری هسته ای جزو این فناوری ها به حساب نمی آید و فناوری ای است که به بیش از یکصد سال پیش بر می گردد.
پس از فروپاشی خلافت عثمانی و استقلال یافتن کشورهای اسلامی و پس از پایان دوره تاریک قاجاریه در ایران، مسلمانانی که روزی قبله علم و نوآوری و تمدن انسانی بودند متوجه شدند که چند صد سال از جهان عقب افتاده اند.
اگر ایرانی ها چرخه کامل هسته ای را به دست می آوردند تازه فاصله خود را با کشورهای دیگر به یکصد سال رسانده بودند، غربی ها بیش از اینکه اصل ماجرای هسته ای برایشان اهمیت داشتند شکستن این فاصله علمی و فناوری برایشان مهم بود، به هر حال رشد علمی ایرانی ها نگران کننده بود.
برخی شاید متوجه نباشند اما این سیستم برای ایالات متحده از ایران و عربستان سعودی و دیگر کشورهای خاور میانه جمعا مهم تر است چون با توجه به این سیستم است که ایالات متحده بار اقتصاد خود را بر دیگر کشورها تحمیل می کند و اقتصاد دیگر کشورها را کنترل می کند.
خوب بر می گردیم به شرایط ایران قبل از توافق هسته ای.
نمی توان انکار کرد که مردم ایران فشار زیادی را تحمل می کردند اما شرایط ایرانی ها به مرز قحطی نرسیده بود.
بحث برنامه هسته ای مساله ای بود که بیش از ارزش مادی و عملی آن به غرور ملی ایرانی ها بند بود و ایرانی ها بخوبی توانستند ماجرا را به سمت و سویی که خودشان می خواستند هدایت کنند.
آنهایی که شروع ماجرای بحث هسته ای را به یاد دارند قطعا به یاد دارند که از همان ابتدا ایرانیها فقط می خواستند که مطابق قوانین بین المللی حق غنی سازی و داشتن چرخه هسته ای در مملکت خود را داشته باشند ولا غیر.
از نظر فناوری های نوین فناوری هسته ای جزو این فناوری ها به حساب نمی آید و فناوری ای است که به بیش از یکصد سال پیش بر می گردد.
پس از فروپاشی خلافت عثمانی و استقلال یافتن کشورهای اسلامی و پس از پایان دوره تاریک قاجاریه در ایران، مسلمانانی که روزی قبله علم و نوآوری و تمدن انسانی بودند متوجه شدند که چند صد سال از جهان عقب افتاده اند.
اگر ایرانی ها چرخه کامل هسته ای را به دست می آوردند تازه فاصله خود را با کشورهای دیگر به یکصد سال رسانده بودند، غربی ها بیش از اینکه اصل ماجرای هسته ای برایشان اهمیت داشتند شکستن این فاصله علمی و فناوری برایشان مهم بود، به هر حال رشد علمی ایرانی ها نگران کننده بود.
ایرانی ها هم به فاصله یکصد سال قانع نبودند و در همه زمینه های فناوری های نوین تلاش داشتند رشد کنند.
امروزه تقریبا هیچ نوع فناوری نوین و فناوری عالی ای نیست که شما نتوانید جایگاهی برای ایرانی ها در آن پیدا کنید.
اگر ایرانی ها به توقف چرخه فناوری هسته ای رضایت می دادند قطعا فشار های غرب برای توقف بقیه فعالیت های ایران در زمینه های فناوری های نوین و فناوری های عالی افزایش پیدا می کرد.
پس برای ایرانی ها بهتر بود که ماجرا را به چالشی در مورد برنامه هسته ای تبدیل کنند تا بقیه فعالیت های آنها از گزند دشمنان مصون بماند.
امروزه هم ایرانی ها با پشتوانه پوشش برنامه هسته ای توانستند بقیه برنامه های خود در دیگر زمینه های فناوری را جلو ببرند و تا دشمنان ایران به خود آمدند متوجه شدند که فاصله ای که آنها اجازه نمیدادند به چند قرن کمتر برسد به چند دهه انگشت شمار رسیده، در بسیاری از موارد که به عنوان فناوری نوین و فناوری عالی به حساب می آیند، حتی ایرانی ها همتای آنها شده اند.
برای اینکه خوانندگان متوجه ماجرا شوند باید اشاره کنم که فناوری های نوین یا فناوری های عالی امروزه به فناوری هایی مانند فناوری نانو — فناوری هوافضا — فناوری های علوم پزشکی مانند سلول های بنیادی و ژنتیک — فناوری های الکترونیک و ارتباطات و… می گویند و تکرار می کنم فناوری هسته ای فناوری بیش از صد سال پیش است، فکر کنم هر مخاطبی با مقایسه شرایط ایران در این فناوری ها نسبت به جهان می تواند متوجه شود امروزه ایران چه جایگاهی پیدا کرده.
در واقع از همان ابتدا هم ایرانی ها ترجیح می دادند که بحث را به مذاکره بکشانند. چون می دانستند که چانه زنان قهاری را در چنته دارند که می توانند پای میز مذاکره شش نفره حریف شصت نفر شوند.
این غربی ها بودند که حاضر نبودند پای میز مذاکره بنشینند و متصور بودند که تنها راه مجاب کردن ایرانی ها مذاکره با زور سرنیزه است.
امروزه تقریبا هیچ نوع فناوری نوین و فناوری عالی ای نیست که شما نتوانید جایگاهی برای ایرانی ها در آن پیدا کنید.
اگر ایرانی ها به توقف چرخه فناوری هسته ای رضایت می دادند قطعا فشار های غرب برای توقف بقیه فعالیت های ایران در زمینه های فناوری های نوین و فناوری های عالی افزایش پیدا می کرد.
پس برای ایرانی ها بهتر بود که ماجرا را به چالشی در مورد برنامه هسته ای تبدیل کنند تا بقیه فعالیت های آنها از گزند دشمنان مصون بماند.
امروزه هم ایرانی ها با پشتوانه پوشش برنامه هسته ای توانستند بقیه برنامه های خود در دیگر زمینه های فناوری را جلو ببرند و تا دشمنان ایران به خود آمدند متوجه شدند که فاصله ای که آنها اجازه نمیدادند به چند قرن کمتر برسد به چند دهه انگشت شمار رسیده، در بسیاری از موارد که به عنوان فناوری نوین و فناوری عالی به حساب می آیند، حتی ایرانی ها همتای آنها شده اند.
برای اینکه خوانندگان متوجه ماجرا شوند باید اشاره کنم که فناوری های نوین یا فناوری های عالی امروزه به فناوری هایی مانند فناوری نانو — فناوری هوافضا — فناوری های علوم پزشکی مانند سلول های بنیادی و ژنتیک — فناوری های الکترونیک و ارتباطات و… می گویند و تکرار می کنم فناوری هسته ای فناوری بیش از صد سال پیش است، فکر کنم هر مخاطبی با مقایسه شرایط ایران در این فناوری ها نسبت به جهان می تواند متوجه شود امروزه ایران چه جایگاهی پیدا کرده.
در واقع از همان ابتدا هم ایرانی ها ترجیح می دادند که بحث را به مذاکره بکشانند. چون می دانستند که چانه زنان قهاری را در چنته دارند که می توانند پای میز مذاکره شش نفره حریف شصت نفر شوند.
این غربی ها بودند که حاضر نبودند پای میز مذاکره بنشینند و متصور بودند که تنها راه مجاب کردن ایرانی ها مذاکره با زور سرنیزه است.
در یک ماراتون طاقت فرسا که از زمان دولت آقای هاشمی رفسنجانی شروع شد و تا دولت آقای روحانی به برجام رسید می توان گفت ایرانی ها استراتژی بسیار دقیقی را دنبال کردند و با تغییر تاکتیک ها در میان راه تلاش های طرف مقابل را ناکام گذاشتند.
ایران در هیچ مرحله ای در مقابل تهدید ها کوتاه نیامد و بقول معروف همیشه رو دست طرف مقابل بلند شد.
می توان عبور ایران به مرحله بعد را مانند بازی های تلوزیونی ای که نمایش داده می شود مطرح کرد که بازیکن برای رسیدن به مرحله بعد باید با مصائب و مشکلات زیادی مواجه شود و ضربه های زیادی بخورد، ایرانی ها هم می دانستند که راهی را طی می کنند که باید برای طی کردن آن از موانع و مین های زیادی عبور کنند.
رساندن درصد غنی سازی به بالای 20 درصد و تولید موشک های بالستیک و… همه ابزار هایی بودند که ایران استفاده کرد تا از موانع عبور کند و در نهایت طرف مقابل را پای میز مذاکره بنشاند و همین هم شد.
بله، رسیدن به مذاکرات هدف ایران بود نه هدف غرب.
بله، در نهایت هم پس از خروج از مذاکرات ایران بسیاری از آن چیز هایی را که می خواست به دست آورد. یعنی هم حق غنی سازی ایران به رسمیت شناخته شد — هم اتحاد بین المللی ای که در مقابل ایران بوجود آمده بود شکسته شد — فناوری های نوین و فناوری های عالی بدون آسیب پیشرفت کردند — ایران ایرباسش را هم دریافت کرد.
حال ایرباس کجای ماجرا بود شاید بد نباشد به نکته ای اشاره کنم و بعد ادامه دهم. اهمیت دریافت این هواپیما برای ایران در این است که این هواپیما نماد شکسته شدن تحریم های چهل ساله هوانوردی بر علیه ایران می باشد. یعنی تحریم هایی که چندین دهه قبل از ماجرای هسته ای بر علیه ایران وضع شد با ورود این هواپیما شکسته شد.
تصور اینکه بلافاصله پس از امضای توافق هسته ای و اجرایی شدن آن همه مشکلات ایران با ایالات متحده و دیگر کشورها حل خواهد شد و همه تحریم ها برداشته خواهد شد یک تصور بسیار خام بود و هست. بنده در همان زمان هم یک مقاله با همین مضمون نوشتم.
متاسفانه برخی سیاستمداران با اهداف خاص و یا به اشتباه اقدام به بیان وهم هایی نمودند که به هیچ وجه واقعیت نداشت و سطح توقع جامعه از برجام را بالا بردند.
اینان خیلی اشتباه کردند.
ایران در هیچ مرحله ای در مقابل تهدید ها کوتاه نیامد و بقول معروف همیشه رو دست طرف مقابل بلند شد.
می توان عبور ایران به مرحله بعد را مانند بازی های تلوزیونی ای که نمایش داده می شود مطرح کرد که بازیکن برای رسیدن به مرحله بعد باید با مصائب و مشکلات زیادی مواجه شود و ضربه های زیادی بخورد، ایرانی ها هم می دانستند که راهی را طی می کنند که باید برای طی کردن آن از موانع و مین های زیادی عبور کنند.
رساندن درصد غنی سازی به بالای 20 درصد و تولید موشک های بالستیک و… همه ابزار هایی بودند که ایران استفاده کرد تا از موانع عبور کند و در نهایت طرف مقابل را پای میز مذاکره بنشاند و همین هم شد.
بله، رسیدن به مذاکرات هدف ایران بود نه هدف غرب.
بله، در نهایت هم پس از خروج از مذاکرات ایران بسیاری از آن چیز هایی را که می خواست به دست آورد. یعنی هم حق غنی سازی ایران به رسمیت شناخته شد — هم اتحاد بین المللی ای که در مقابل ایران بوجود آمده بود شکسته شد — فناوری های نوین و فناوری های عالی بدون آسیب پیشرفت کردند — ایران ایرباسش را هم دریافت کرد.
حال ایرباس کجای ماجرا بود شاید بد نباشد به نکته ای اشاره کنم و بعد ادامه دهم. اهمیت دریافت این هواپیما برای ایران در این است که این هواپیما نماد شکسته شدن تحریم های چهل ساله هوانوردی بر علیه ایران می باشد. یعنی تحریم هایی که چندین دهه قبل از ماجرای هسته ای بر علیه ایران وضع شد با ورود این هواپیما شکسته شد.
تصور اینکه بلافاصله پس از امضای توافق هسته ای و اجرایی شدن آن همه مشکلات ایران با ایالات متحده و دیگر کشورها حل خواهد شد و همه تحریم ها برداشته خواهد شد یک تصور بسیار خام بود و هست. بنده در همان زمان هم یک مقاله با همین مضمون نوشتم.
متاسفانه برخی سیاستمداران با اهداف خاص و یا به اشتباه اقدام به بیان وهم هایی نمودند که به هیچ وجه واقعیت نداشت و سطح توقع جامعه از برجام را بالا بردند.
اینان خیلی اشتباه کردند.
وآنهایی که خود در وهم فرو رفته اند نیز اشتباه می کنند، حال کی به اشتباه خود پی ببرند معلوم نیست اما امیدوارم تا دیر نشده متوجه شوند.
اگر همانوقت رک و پست کنده با ملت ایران صحبت می کردند و می گفتند که سقف توقعشان از برجام چقدر باشد شاید خیلی بهتر می بود.
به هر حال حد اکثر توقعی که ما می بایست از برجام می داشتیم این بود که اتحاد بین المللی بر علیه ایران شکسته شود — روابط سیاسی ایران با کشورهای دیگر به حال معمولی برگردد و ایران مجددا به شرایط ما قبل برجام برگردد، یعنی زمانی که تحریم های آمریکایی بر علیه ایران وجود داشت اما ایران با کشورهای دیگر هم تعامل می کرد و عملا تحریم های آمریکایی فقط به منع تعامل بازرگانان آمریکایی با ایران تبدیل شده بود.
اگر بحث تبادلات مالی ایران با کشورهای دیگر حل شود و به نتیجه برسد آنوقت می توانیم بگوییم به شرایط ما قبل تحریم های هسته ای به علاوه شکسته شدن برخی تحریم ها مانند تحریم هواپیمایی و تحریم نفتی بازگشته ایم.
منظور بنده از تبادلات مالی این نیست که بانکی تاسیس شود تا فقط بازرگانان بتوانند برای تبادلات تجاری خود از آن استفاده کنند، منظور این است که هر شهروند ایرانی مانند شهروند دیگر کشورهای جهان بتواند از امتیاز تبادلات مالی و ارزی بین المللی استفاده کند، اگر به سفر می رود (چه برای درمان — چه تفریح — چه زیارت و چه تحصیل و…) نیاز نداشته باشد پول نقد همراه خود ببرد و اگر هم در خارج کشور با مشکلی مواجه شد خانواده اش بتوانند به راحتی از ایران برای وی پول حواله کنند، اگر هم پولی در خارج کشور دارد و می خواهد به مملکت خود بیاورد و در مملکت خود سرمایه گذاری کند بتواند از کانال های رسمی این پول را وارد کشور کند.
با توجه به این شرایط می توان گفت رسیدن به برجام یک تلاش چندین ساله بود که ایرانی ها توانستند به بسیاری از خواسته هایشان برسند اما هنوز خیلی از چیز ها است که ایرانی ها امید دارند یا امید داشتند به آن برسند اما هنوز نرسیدند.
اگر همانوقت رک و پست کنده با ملت ایران صحبت می کردند و می گفتند که سقف توقعشان از برجام چقدر باشد شاید خیلی بهتر می بود.
به هر حال حد اکثر توقعی که ما می بایست از برجام می داشتیم این بود که اتحاد بین المللی بر علیه ایران شکسته شود — روابط سیاسی ایران با کشورهای دیگر به حال معمولی برگردد و ایران مجددا به شرایط ما قبل برجام برگردد، یعنی زمانی که تحریم های آمریکایی بر علیه ایران وجود داشت اما ایران با کشورهای دیگر هم تعامل می کرد و عملا تحریم های آمریکایی فقط به منع تعامل بازرگانان آمریکایی با ایران تبدیل شده بود.
اگر بحث تبادلات مالی ایران با کشورهای دیگر حل شود و به نتیجه برسد آنوقت می توانیم بگوییم به شرایط ما قبل تحریم های هسته ای به علاوه شکسته شدن برخی تحریم ها مانند تحریم هواپیمایی و تحریم نفتی بازگشته ایم.
منظور بنده از تبادلات مالی این نیست که بانکی تاسیس شود تا فقط بازرگانان بتوانند برای تبادلات تجاری خود از آن استفاده کنند، منظور این است که هر شهروند ایرانی مانند شهروند دیگر کشورهای جهان بتواند از امتیاز تبادلات مالی و ارزی بین المللی استفاده کند، اگر به سفر می رود (چه برای درمان — چه تفریح — چه زیارت و چه تحصیل و…) نیاز نداشته باشد پول نقد همراه خود ببرد و اگر هم در خارج کشور با مشکلی مواجه شد خانواده اش بتوانند به راحتی از ایران برای وی پول حواله کنند، اگر هم پولی در خارج کشور دارد و می خواهد به مملکت خود بیاورد و در مملکت خود سرمایه گذاری کند بتواند از کانال های رسمی این پول را وارد کشور کند.
با توجه به این شرایط می توان گفت رسیدن به برجام یک تلاش چندین ساله بود که ایرانی ها توانستند به بسیاری از خواسته هایشان برسند اما هنوز خیلی از چیز ها است که ایرانی ها امید دارند یا امید داشتند به آن برسند اما هنوز نرسیدند.
