اکنون این پایگاه به 40 کیلومتری جنوب شهر دوشنبه تغییر مکان خواهد داد. دلیل چنین رویدادی در بزرگترین واحد نیروی زمینی ارتش روسیه، در خارج از کشور چیست؟ گالیم فسح الدینوف، خبرنگار ما در دوشنبه، چنین تفسیری را دارد.
تمام تجهیزات نظامی از کولاب خارج شده اند. همچنین مدرسه و مهد کودک متعلق به فرزندان نظامیان شاغل در پایگاه نیز تعطیل شده است. اکثر پرسنل تا پایان ماه دسامبر به شهر دوشنبه منتقل خواهند شد. اما بسیاری از سربازان به منطقه نظامی لاهور، نقل مکان می کنند. این منطقه، در 40 کیلومتری پایتخت تاجیکستان قرار گرفته است. هنوز در این مورد نظر رسمی وجود ندارد. بخش مطبوعاتی منطقه مرکزی نظامی روسیه، اعلام داشته که این نقل مکان، ماهیتی از قبل برنامه ریزی شده داشته و برای بالابردن آمادگی رزمی واحدهای نظامی در نظر گرفته شده است.
دو تعبیر دیگر نیز در مورد خروج واحدهای نظامی روسیه از کولاب، وجود دارد. یکی اینکه برخی از تحلیلگران اشاره دارند که این اقدام بر اساس توافق دو جانبه در خصوص شرایط استقرار پایگاه نظامی روسیه در تاجیکستان اجرا می شود. به تعبیر دیگر، سربازان مستقر در پایگاه نظامی، آنجا را برای حضور نیروهای عضو سازمان پیمان امنیت جمعی، ترک می کنند تا در صورت وخامت اوضاع در نزدیکی مرز تاجیکستان و افغانستان، بتوانند به جنوب تاجیکستان منتقل شوند. در همین حال، ساکنان کولاب خروج نیروهای نظامی روسیه را از شهر، منتقدانه ارزیابی کردند. مردم عادی با جمع شدن در مقابل ورودی پایگاه نظامی روسیه از روس ها خواستند تا شهر را ترک نکنند. خانم گوزل محی الدینوا، تحلیلگر امور اجتماعی چنین می گوید:
"البته که خروج نیروهای نظامی روسیه به نفع ساکنان کولاب نیست. چرا که بخش قابل توجهی از مردم در این پایگاه مشغول به کار بودند. ضمنا مردم مدرسه ای که توسط ارتش روسیه ساخته شده است را نیز از دست خواهند داد. در این مدرسه، عمدتا فرزندان کولابی ها تحصیل می کردند. سطح آموزش در این مدرسه بسیار بالا بود. من می دانم که این اواخر، حتی ظرفیت کافی برای آموزش وجود نداشت. مردم برای ثبت نام کودکانشان در این مدرسه روسی، در نوبت بودند. در حال حاضر همه این زیرساخت ها از بین می رود و البته که ساکنان محلی از این اوضاع ناراضی هستند."
نظامیان روسیه در مورد خروج یگان های نظامی از کولاب اظهار نظر نمی کنند، و بیشتر تمایل دارند تا در خصوص روند تقویت بخش فنی پایگاه خود صحبت کنند. امسال پایگاه نظامی مستقر در تاجیکستان، نفربرهای جدید زرهی T-82A را دریافت کرده است. این امکانات طبق سفارشات دفاعی دولت، مستقیما از کارخانه ماشین سازی ارزماس روسیه، به دوشنبه وارد شده است. پیش تر در چارچوب نوسازی تسلیحاتی، پارک فنی نیروهای نظامی روسیه در تاجیکستان به خودروهای زرهی "تیگر" ، زره پوش های "ریس" ، مجتمع پدافندی "تُور"، خودروها و حتی پهپادهای مختلف مجهز شده اند. پهپادهای از نوع "گراد"، "لیر" و "زاستاوا" برای شناسایی در جریان عملیات ضد تروریستی، اختصاص داده شده اند. پاییز امسال اسکادران هوایی نیز تقویت شد. آنها به بالگردهای ضربتی جدید Mi-24 و حــمل و نقل MI-8، مجهز شدند. کارشناسان تقویت پایگاه را با اوضاع پیرامون افغانستان، مرتبط می دانند. در این رابطه الکساندر کنیازف، کارشناس مستقل در امور آسیای میانه و افغانستان در مصاحبه با رادیو "اسپوتنیک" گفت:
"تقویت پایگاه نظامی روسیه در تاجیکستان به طور طبیعی به وضعیت در استان های مرزی افغانستان همچون بدخشان، تَخار و کندُز مرتبط است. در واقع، ایجاد این پایگاه از همان ابتدا برای تامین امنیت از سوی افغانستان بوده است. اوضاع در ولایت های شمالی افغانستان، متشنج است. در آنجا گروه های مختلفی وجود دارند که در صورت وجود سفارش، می توانند ماموریت های سیاسی متفاوتی را اجرا کنند."
پایگاه 201 نظامی روسیه، بزرگترین واحد زمینی نیروهای مسلح روسیه در خارج از کشور است. بر اساس موافقتنامه سال 2012 ، کلیه شرایط و ضوابط استقرار نیروهای روسی در تاجیکستان، تعریف شده است. با توجه به این سند، ارتش روسیه می تواند حداقل سه دهه در خاک تاجیکستان حضور داشته باشد.
